Zapraszamy na piąty wykład z cyklu "Czy mogła się uratować? Rzeczpospolita w XVIII wieku", poświęcony polskiemu parlamentaryzmowi w XVIII w. Kojarzy się on z postępującym kryzysem, związanym ze zwycięstwem liberum veto w czasach saskich, niemożnością przełamania perma­nentnej rywalizacji stronnictw magnackich oraz nasilającą się ingerencją państw ościennych w przebieg obrad sejmowych.

Na tym ponurym tle jasnym światłem promienieje jedynie dzieło Sejmu Czteroletniego, stłumione szybko wspólnym wy­siłkiem militarnym sąsiadów Rzeczypospolitej: Rosji, Prus i Austrii. Na przykładzie kilku ważnych sejmów (m.in. z lat 1718-1720, 1730-1732, elekcji 1733, sejmu 1744) chcemy pokazać mechanizm niszczenia obrad i wszelkich prób reformy państwa przez sąsiadów, ale przede wszystkim przez Rosję dążącą do utrzymania uzyskanej w początkach wieku dominacji nad Rzecząpospolitą. Podstawowy zestaw metod destrukcyjnych to wyrafinowane działania propagandowe, prowokacje polityczne, granie argumentami religijnymi, inspirowanie polskiej opozycji do obstrukcji par­lamentarnej i zrywania sejmów. Za tym wszystkim, gdyby nie poskutkowały inne argumenty, stał gotowy do użycia arsenał siły. Efektem torpedowania jakichkolwiek prób przeprowadzenia pozytywnych zmian ustrojowych było utrzymywanie słabości wewnętrznej Rzeczypospolitej i jej izolacja międzynarodowa. Rosja bez przeszkód mogła budować własną pozycję mocarstwową dzięki temu, że sąsiadująca z nią od za­chodu Polska nie tylko nie stanowiła przeszkody, ale służyła jako teren przemarszów i baza zaopatrzeniowa dla carskich wojsk. Rosyjski hegemon w sprawach polskich przeznaczał Prusom rolę podrzędną, wykonawcy lub wspólnika w rwaniu sejmów, dostarczyciela funduszy, parawanu pozwalającego ukryć bezpośrednie sprawstwo ro­syjskie. Nagroda okazała się jednak sowita - zrealizowanie istniejącego od lat 60. XVII w. pruskiego programu aneksyjnego kosztem Rzeczypospolitej.

Dr hab. Urszula Kosińska - adiunkt w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w badaniach nad panowaniem Augusta II (1697-1733), a zwłaszcza dyplomacją tego okresu. Jest autorką szeregu artykułów i ksią­żek: Sejm 1719-1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003; Sondaż czy prowokacja. Sprawa Lehmanna z 1721 r., czyli o rzekomych planach rozbiorowych Augusta ii, Warszawa 2009; August ii w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim (1725-1730), Warszawa 2012.

CYKL WYKŁADÓW "CZY MOGŁA SIĘ URATOWAĆ? RZECZPOSPOLITA W XVIII WIEKU"