Meksykański Plakat Kulturalny

Globalny design z Puebli
Benito Cabañas

Globalny design z Puebli

Nie da się przejść obojętnie obok plakatów Germána Montalva i Benita Cabañasa. Tworzone przez nich prace intrygują współczesnego odbiorcę pod każdą szerokością geograficzną. Projektanci posługują się powszechnie zrozumiałym językiem graficznym, w którym syntetyczne znaki i symbole bez trudu dają się odczytać w kontekście anonsowanych wydarzeń kulturalnych. Lecz – choć funkcja informacyjna jest istotna dla meksykańskich twórców – nie traktują oni projektowania tylko w kategoriach użytkowych. Równie ważne jest dla nich przekazanie odbiorcy własnej wrażliwości i wyobraźni, a także komentarza do rzeczywistości. „Plakat jest jak poezja” – twierdzi Germán Montalvo.

Sferą działalności meksykańskich projektantów-poetów jest – posługując się słowami Zbigniewa Herberta – uparty dialog z rzeczywistością konkretną, „z tym stołkiem, z tym bliźnim, z tą porą dnia”. Cabañas „kontempluje” najprostsze obiekty dnia codziennego, wspólne ludziom w dowolnym miejscu na świecie: miotły, doniczki, kredki, kapsle…, Montalvo zaś tworzy uwspółcześnione monstra zaczerpnięte z mitologii azteckich przodków. Cabañasa interesuje projektowanie dla odbiorców pochodzących z różnych stref kulturowych; Montalvo analizuje konkretną rzeczywistość Meksyku z jego tradycją i przeszłością, próbując sprowokować adresata swoich prac do zastanowienia się nad własną tożsamością kulturową, choć wernakularne projekty artysty są doskonale zrozumiałe również dla odbiorcy spoza Meksyku.

Twórczość tych dwóch grafików z jednego miasta pokazuje dobitnie, że pojęcie „szkół narodowych” przestało mieć rację bytu, a także że design globalny nie musi być synonimem unifikacji, gdyż wraz z przepływami pomiędzy kulturami nie tylko poszerza się powszechna wiedza niezbędna do zrozumienia innych kultur, lecz również wzbogaca się repertuar uniwersalnych symboli.

Sztuka zadawania pytań

Każdego ranka Benito Cabañas poświęca dziesięć minut na to, aby rozbudzić swój intelekt. Wymyśla graficzne skróty do tematów, zawsze pozytywnych, na które danego dnia chce zwrócić uwagę. W tym zadaniu ważne są dyscyplina, szybkość i kreatywność. Chodzi o stworzenie syntetycznego znaku, który nie będzie ilustrował, lecz komentował hasło, który nie będzie dosłowną odpowiedzią, lecz pytaniem, na które odpowiedzieć ma odbiorca. Jest to również sposób meksykańskiego grafika na miłe rozpoczęcie dnia. Umieszczane na portalu społecznościowym miniplakaty są jego wysyłanym w świat „dzień dobry”.

Benito Cabañas byłby z pewnością dobrym uczniem Henryka Tomaszewskiego, którego metoda nauczania polegała właśnie na rozbudzaniu intelektu studenta poprzez zadania polegające na stworzeniu graficznego komentarza do różnych, często abstrakcyjnych haseł czy powiedzeń. O ile samo podejście Meksykanina do plakatu odsyła do porównań z polską szkołą plakatu, o tyle jego warsztat jest, jak sam przyznaje, efektem fascynacji twórczością paryskich projektantów. Szczególnie istotne są porównania z dokonaniami Michała Batorego i Michela Bouveta. Tym, co zdradza meksykańskie pochodzenie twórcy, jest niewątpliwie intensywny kolor. Projektant nie stara się jednak nim epatować. Spora część realizacji Cabañasa jest utrzymana w stonowanej kolorystyce. Intensywna magenta lub żółcień stają się oczywistością dla autora w kompozycjach dotyczących tematyki meksykańskiej. W kontekście tak różnorodnych fascynacji, z których czerpie Benito Cabañas, rodzi się pytanie o tożsamość jego twórczości. Autor daje odpowiedź na to pytanie, nie odnosząc się do kwestii tożsamości narodowościowej czy kulturowej. Tworzy intrygujące motywy-łamigłówki, których znaczeń i rozwiązań poszukują potem odbiorcy w Puebli, Paryżu i Warszawie.

Katarzyna Matul

Benito Cabañas (ur. w 1974 roku w Córdobie, w meksykańskim stanie Veracruz) w latach 1993–1999 studiował projektowanie graficzne na Uniwersytecie Obu Ameryk w Puebli (UDLAP). Założyciel studia projektowego Abracadabra z siedzibą w Puebli. Prezes Stowarzyszenia Projektantów Coordenada 21 w Puebli. Ambasador projektowania latynoamerykańskiego z ramienia Rady Ambasadorów Uniwersytetu Palermo w Argentynie. Pracował dla agencji Anatome w Paryżu oraz pełnił funkcję konsultanta do spraw grafiki przy UNESCO w Paryżu. W 1999 i 2000 roku otrzymał nagrodę Quorum. W 2000 roku wspólnie z agencją Anatome zdobył nagrodę specjalną Coup de Coeur. Otrzymał wyróżnienie na 8. Triennale Plakatu Politycznego w Mons (Belgia).

Z okazji obchodów 60-lecia UNESCO (2005) w Paryżu zaprezentował swoją twórczość na wystawie 60 lat – 60 plakatów. Otrzymał wyróżnienie na 1. Międzynarodowym Konkursie Plakatu „AntyAIDS” na Ukrainie. W 2006 roku został finalistą projektu Quanto w Wenecji oraz laureatem projektu Good 50 x 70 w Mediolanie. W 2007 roku otrzymał wyróżnienie honorowe w Międzynarodowym Konkursie Plakatu „Ameryka Łacińska Dziś”. W 2012 roku zdobył nagrodę za projekt wystawy Revolucien na Iberoamerykańskim Biennale Grafiki w Madrycie. Prowadził wykłady i warszaty na wielu uniwersytetach oraz w szkołach designu w Ameryce Południowej i w Europie. Jego prace znajdują się w kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej Ateneum Jukatanu (MACAY) w Meksyku, na Uniwersytecie im. Diego Portalesa w Santiago (Chile) oraz w Muzeum Sztuki Współczesnej i Grafiki na Kostaryce.