"Kobiece narracje". 8 marca w Łazienkach Królewskich

Z okazji Dnia Kobiet zapraszamy do Łazienek Królewskich na wydarzenie pod hasłem "Kobiece narracje" z udziałem inspirujących, pełnych pasji i wiedzy kobiet - pracowniczek Muzeum oraz wybitnych badaczek i naukowczyń. Wstęp jest wolny.

8 marca w Łazienkach Królewskich zapowiada się wyjątkowo ciekawie. Proponujemy, by spędzić ten dzień w gronie kobiet z pasją. "Kobiece narracje" rozpoczną się od spotkań z muzealnymi pracowniczkami w historycznych ogrodach i zabytkowych wnętrzach. W godz. 8.30-17.30 opowiedzą one o codziennej pracy i przedstawią ciekawostki związane ze swoją specjalizacją. Ich relacja będzie połączona z krótkim oprowadzaniem. O godz. 18.00 w Pałacu na Wyspie rozpocznie się debata, w której wezmą udział wybitne muzealniczki i badaczki. Patronami medialnymi "Kobiecych narracji" są Vogue Polska i Forbes Women.

Spotkania z pracowniczkami Muzeum

8.30, start: taras Pałacu na Wyspie
"Poranne zachwyty muzealne. Spacer i rozgrzewka w historycznych ogrodach" - dr Marianna Otmianowska, dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie
Marianna Otmianowska, pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie, zaprasza, by każdy rozpoczął ten dzień od zachwytu nad sobą i otoczeniem. W historycznych ogrodach - przestrzeni pełnej harmonii i estetyki - spróbujemy odnaleźć wewnętrzne ukojenie i spokój podczas krótkiej rozgrzewki gimnastycznej oraz spaceru.

9.30, start: taras Pałacu na Wyspie
"Pawie - gospodarze ogrodów Muzeum Łazienki Królewskie" - Grażyna Gryka, specjalista ds. ogrodów
Spotkanie będzie okazją do opowieści o pawiach, jednym z symboli łazienkowskich ogrodów. Dowiemy się, ile wynosi średnia długość życia tych ptaków, czym się odżywiają, jak długo wysiadują jaja, jak zmienia się ich zachowanie wraz z osiągnięciem dojrzałości i w jaki sposób wpływa to na pracowników Muzeum.

10.00, miejsce: Sala Balowa w Pałacu na Wyspie
"Kompozycje kwiatowe w zabytkowych obiektach Łazienek" - Urszula Piekutowska, kierownik zespołu ds. florystyki
Jakie kompozycje kwiatowe zdobią łazienkowskie wnętrza? Wszystkie powstają ze świeżych kwiatów, w większości rosnących w historycznych ogrodach; zmieniają się zatem wraz z porą roku. Zobaczmy przykłady takich bukietów.

11.00, miejsce: przestrzeń wystaw czasowych w Podchorążówce
"Praca scenografa muzealnego - jak powstaje scenografia do wystawy? - Ewa Paszkiewicz, główna scenografka
Wystawa to nie tylko prezentowane dzieła sztuki, lecz także scenografia. Eksponaty wymagają oprawy, która podkreśli ich piękno. Kolor ścian, oświetlenie, a także gabloty i ekspozytory - wszystko to ma znaczenie. Posłuchamy, jak powstaje scenografia, od projektów po montaż, na przykładzie przygotowywanej wystawy czasowej "Sztuka dobrego myślenia. Dziedzictwo Stanisława Herakliusza Lubomirskiego".

12.00, miejsce: Teatr Królewski w Starej Oranżerii
"Kanon literacki Stanisława Augusta w Teatrze Królewskim" - dr Joanna Szumańska, pełnomocnik dyrektora ds. teatru
Podczas spotkania dowiemy się, jakie książki czytał król Stanisław August i jaką czerpał stamtąd wiedzę. Posłuchamy o czterech dramatopisarzach, których wizerunki widnieją na plafonie w Teatrze Królewskim. Porozmawiamy też o tym, czy kanon literacki jest nam jeszcze potrzebny.

12.30, miejsce: Królewska Galeria Rzeźby w Starej Oranżerii
"Doświadczając sztuki - edukacja dostępna w Łazienkach Królewskich" - Dorota Stelmaszczyk-Szwed, specjalistka ds. dostępności; Anna Milczanowska, pełnomocniczka dyrektora ds. dostępności
Przestrzenią przyjazną dla wszystkich gości, w tym o szczególnych potrzebach, jest Stara Oranżeria. Znajdują się tam np. rzeźby do poznawania przez dotyk, usługa tłumacza PJM online i audiodeskrypcja. Jakie jeszcze pomoce z edukacji dostępnej i przestrzenie nieznane wielu turystom kryje w sobie ten XIX-wieczny budynek?

13.00, miejsce: Pałac na Wyspie
"Madame Geoffrin - kolekcjonerka, mecenaska, przedsiębiorczyni, przyjaciółka króla Stanisława Augusta" - dr Małgorzata Grąbczewska, zastępca dyrektora ds. muzealnych
Wiek XVIII to wiek kobiet, które w ramach zastanego porządku społecznego, zmieniały świat. Jedną z nich była Marie-Thérèse Rodet Geoffrin, paryska saloniera, która dzięki swojemu talentowi, intuicji i bezkompromisowemu dążeniu do wyznaczonych celów pokonywała trudności i kreowała swój świat. W jej życiu, pełnym relacji z intelektualistami i artystami, istotna była przyjaźń z ostatnim królem Polski. Poznajmy historię kobiety, do której Stanisław August pisał "Mateczko", a Katarzyna Wielka gratulowała elekcji "syna" na króla Polski.

13.30, miejsce: Stara Kordegarda
"Jak oswoić sztukę, czyli słów kilka o edukacji rodzinnej w Muzeum" - Monika Kawecka, specjalistka ds. warsztatów kreatywnych
Dowiemy się, w jaki sposób muzealne edukatorki sprawiają, że wizyta w Łazienkach Królewskich jest dla dziecka wielką przygodą, dzięki której kreatywnie oswaja się ze sztuką. Pomówimy też o aranżacji przestrzeni twórczej w Starej Kordegardzie przy okazji wystaw czasowych.

14.00, miejsce: Pałac na Wyspie
"Pion konserwatorsko-techniczny - kobieca moc w Łazienkach" - Kamilla Pereta, zastępca dyrektora ds. konserwatorskich; Anna Seweryn, p.o. główny konserwator; Emilia Jastrzębska, archeolog
Posłuchamy o konserwacji łazienkowskich zabytków i dzieł sztuki. Poznamy ciekawostki związane z prowadzonymi w ostatnich latach pracami konserwatorskimi, budowlanymi oraz archeologicznymi.

14.30, miejsce: Pokój Kąpielowy w Pałacu na Wyspie
"Niechciana miłość. Płaskorzeźby w Pokoju Kąpielowym w Pałacu na Wyspie" - Aneta Czarnecka, kuratorka rzeźby i grafiki
Wspólnie obejrzymy płaskorzeźbione dekoracje w Pokoju Kąpielowym, jednym z najstarszych pomieszczeń Pałacu na Wyspie. Dekoracje przedstawiają sceny mitologiczne, opisane przez starożytnego poetę, Owidiusza. Niespełnienie, ucieczka przed niechcianymi zalotami przewijają się przez wiele mitów. Jakie było znaczenie tych historii?

15.00, miejsce: I piętro Pałacu na Wyspie
"Jak usiąść wygodnie w fotelu w sukni rogówce?" - Krystyna Mikucka-Stasiak, kuratorka mebli
Oficjalne stroje XVIII-wiecznej damy świadczyły o jej pozycji społecznej; musiały też spełniać wymagania ceremoniału dworskiego i obowiązującej mody. Pod pięknymi, kosztownymi tkaninami, często ozdobionymi biżuterią, kryły się przemyślane konstrukcje, nadające kreacjom odpowiedni kształt. Krynoliny, gorsety, przyciasne pantofle choć znacznie ograniczały codzienne funkcjonowanie, nie zniechęcały kobiet do działalności społecznej, artystycznej czy gospodarczej. Zobaczymy m.in. fotel zaprojektowany dla dam w obszernych sukniach. Posłuchamy też opowieści o dawnych kosmetykach upiększających, które niejednokrotnie były toksyczne.

15.30, miejsce: Mała Galeria w Pałacu na Wyspie
"Gender i koronki. Bacciarellowskie portrety dam w Pałacu na Wyspie" - dr Dorota Juszczak, kuratorka malarstwa
Portrety bliskich sercu Stanisława Augusta dam towarzyszyły królowi w pokojach jego prywatnego apartamentu na piętrze Pałacu na Wyspie, i są tam do dziś. Autorem dzieł był nadworny malarz, Marcello Bacciarelli. Silne, piękne, wykształcone kobiety miały wpływ na życie kulturalne, a także polityczne oświeceniowej Rzeczypospolitej. Wspólnie przyjrzymy się ich strojom i uczesaniu, które wiele mówią nie tylko o ówczesnej modzie, lecz także o charakterze, pozycji i upodobaniach portretowanych osób.

16.30, miejsce: Pałac Myślewicki
"Kobieta w Straży Muzealnej" - Ewa Delegacz, starsza wartowniczka konwojentka
W Wewnętrznej Służbie Ochrony są zatrudnione 32 osoby, w tym tylko dwie kobiety. Kiedy zaczynały pracę w 2014 r., były pionierkami na swoich stanowiskach. Jak wówczas funkcjonowały w męskim gronie? Czy bycie kobietą-strażniczką pomaga w kontakcie z muzealnymi gośćmi?

17.00, start: kasa w Podchorążówce
"Kolor życia - jak Frida pojawiła się w Łazienkach Królewskich" - Malwina Rozwadowska, koordynatorka zespołu wystaw czasowych; Zofia Urban, Dział Sztuki
Dowiemy się, jak powstaje muzealna wystawa czasowa. Poznamy kulisy organizacji cieszącej się ogromną popularnością wśród zwiedzających ekspozycji twórczości Fridy Kahlo.  

Debata w Pałacu na Wyspie

Herstoria, femimuzeum, hermuzeum, herstoria sztuki, kuratorki, muzealniczki - pojawiają się różne koncepcje wobec kobiecych punktów widzenia w dyskusjach związanych z kulturą, kolekcjami czy społeczną odpowiedzialnością muzeów. Podczas debaty grono wybitnych kobiet będzie dyskutowało o wielości perspektyw w ujęciu historycznym i współczesnym. Pojawią się pytania o osobiste doświadczenia zawodowe, kobiece narracje i wrażliwość oraz parytety w muzealnej działalności; uczestniczki spotkania podejmą też wyzwanie opisania dobrych praktyk.

W debacie wezmą udział: prof. Anna Sylwia Czyż, Jolanta Gumula, dr Agnieszka Morawińska, dr hab. Luiza Nader, dr Beata Nessel Łukasik, Hanna Wróblewska. Dyskusję zmoderuje dr Marianna Otmianowska, pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie. Spotkanie będzie transmitowane na muzealnym kanale YouTube i Facebooku, a także tłumaczone na Polski Język Migowy.

Zaproszenie do debaty niech stanowi cytat z wydanej niedawno w języku polskim publikacji rocznicowej Lindy Nochlin "Dlaczego nie było wielkich artystek?", napisanej w 1971 r. i wzbogaconej tekstem z 2021 r. "(…) tak zwana kwestia kobieca, która w żadnym wypadku nie jest błahym, marginesowym, ani też śmiesznie prowincjonalnym zagadnieniem, przeszczepionym na grunt poważnej, uznanej dyscypliny, może się stać katalizatorem, narzędziem intelektualnym służącym do weryfikacji podstawowych »naturalnych« założeń. Może być źródłem paradygmatu użytecznego w innych procesach wewnętrznego kwestionowania i zapewnić powiązania z paradygmatami wypracowanymi przez radykalne podejścia w innych dziedzinach".

Przytoczone słowa nie muszą stanowić osi narracji debaty, mogą natomiast tworzyć przestrzeń do dyskusji, rezonującej znacznie dłużej niż tylko do 8 marca.

Anna Sylwia Czyż - dr hab. prof. UKSW, historyk sztuki - nowożytniczka, specjalizująca się w sztuce Wielkiego Księstwa Litewskiego, ze szczególnym uwzględnieniem architektury rezydencjonalnej i sakralnej, mecenatu artystycznego i funkcji propagandowych dzieł sztuki. Zajmuje się także dokumentacją polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju. Pracuje w Instytucie Historii Sztuki UKSW; była zastępcą dyrektora IHS w latach 2010-2016, a następnie prodziekanem Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych do 2020 r. Od października 2022 r. jest prezesem Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Jolanta Gumula - absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Akademii Psychologii Przywództwa w Szkole Biznesu Politechniki Warszawskiej. Menadżerka kultury i muzeolożka z ponad 20-letnim stażem. Pracowała w Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu i Muzeum Łazienki Królewskie, tworząc ofertę edukacyjno-społeczną; w ostatniej z instytucji pełniła też funkcję wicedyrektora ds. muzealnych. Wykładowczyni akademicka, członkini dwóch kadencji Zarządu ICOM (International Council of Museums), członkini muzealnych Rad Programowych, Społecznej Rady Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przy Prezydencie m.st. Warszawy, jurorka Nagrody Różnorodności Forum Odpowiedzialnego Biznesu dla Pracodawców. Od 9 lat pracuje na stanowisku wicedyrektora ds. muzealnych Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Luiza Nader -  historyczka sztuki, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autorka książek "Konceptualizm w Polsce" (2009) oraz "Afekt Strzemińskiego. Teoria widzenia, rysunki wojenne, Pamięci przyjaciół - Żydów" (2018). Jej badania koncentrują się na sztuce XX-wiecznej i współczesnej, szczególnie na praktykach artystycznych lat 40., 60. i 70., metodologiach historii sztuki, metodach historii mówionej, teoriach feministycznych, dyskursie pamięci, teoriach afektu i traumy, relacji między wydarzeniami/doświadczeniami granicznymi i polem kulturowym. Obecnie pracuje nad wizualnymi notacjami, artefaktami, rzeczami, raportami i świadectwami z zagłady i po zagładzie, a także nad problematyką podmiotowej pozycji świadka. W Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie zapoczątkowała i prowadzi (wspólnie z dr Mariką Kuźmicz) Laboratorium Muzeum Kobiet (sieć seminariów, warsztatów, wykładów, wystaw i wydarzeń dotyczących feministycznej praktyki, teorii i aktywizmu).

Beata Nessel-Łukasik - socjolożka, historyczka sztuki, absolwentka IFiS PAN, dwukrotna stypendystka MKiDN. Badaczka i muzealniczka związana z MNW (1998-2010), a następnie z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (2011-2021). Twórczyni pierwszego w Polsce Działu Programów Lokalnych. Współautorka koncepcji muzeum relacyjnego i Archiwum Społecznego Sulejówka. Kuratorka ponad 30 projektów partycypacyjnych. Współautorka publikacji "Publiczność (w) muzeum" i autorka monografii "Koalicje pamięci. Dworek Milusin 1956-2000" oraz innych tekstów z obszaru muzealnictwa i socjologii kultury. Obecnie adiunkt w Katedrze Socjologii Ogólnej i Badań Interdyscyplinarnych APS, członkini redakcji "Muzealnictwo" i artystyczno-badawczej "Grupie Celowej".

Agnieszka Morawińska - historyczka i krytyczka sztuki. W latach 1976-1993 kuratorka Galerii Sztuki Polskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie stworzyła nową Galerię Malarstwa Polskiego. W latach 1993-1997 ambasadorka RP w Australii, akredytowana jednocześnie w Nowej Zelandii i Papui-Nowej Gwinei. Wiceminister kultury i sztuki w latach 1991-1992, dyrektorka Zachęty w latach 2001-2010 oraz dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie w latach 2010-2018. W 2012 r. odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju muzealnictwa.

Marianna Otmianowska - historyk sztuki i pedagog; doktorat obroniła w dyscyplinie nauk socjologicznych. Działa jako muzealnik, edukator, badacz, wykładowca akademicki, moderator design thinking. Należy do prezydium ICOM Polska i Stowarzyszenia Historyków Sztuki; związana jest również z Forum Edukatorów Muzealnych. Prowadzi zajęcia na kierunku muzeologia na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW oraz podyplomowym studium muzealniczym w Instytucie Historii Sztuki UW. W latach 2016-2018 była dyrektorem Narodowego Archiwum Cyfrowego, zaś w latach 2013-2016 kierownikiem Działu Edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie. Z Muzeum Łazienki Królewskie jest związana od 2018 r.; jako zastępca dyrektora ds. konserwatorskich koordynowała projekty z zakresu konserwacji zabytków, historycznych ogrodów oraz inwestycji; od grudnia 2022 r. pełniła obowiązki dyrektora Muzeum; w październiku 2023 r. została powołana na to stanowisko na pięcioletnią kadencję.

Hanna Wróblewska - historyczka sztuki, kuratorka. W latach 2010-2021 dyrektorka Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki i komisarz Pawilonu Polskiego na Biennale w Wenecji.  W latach 2022-2023 wicedyrektor ds. naukowych i wystawienniczych w Muzeum Getta Warszawskiego. Członkini Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych oraz stowarzyszenia Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM. Obecnie dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kuratorka wystaw, m.in. w Zachęcie - "Andrzej Wróblewski. Retrospektywa" (1995), "Panoptykon. Architektura i teatr więzienia" (2005), "Rewolucje 1968" (z Marią Brewińską w 2008), "Katarzyna Kozyra. Casting" (2010), "Marlene Dumas. Miłość nie ma z tym nic wspólnego" (2012), "Sarkis. Tęcza anioła" (2017), "Andrzej Krauze. Sztuka Latania" (2020) oraz "Pamięć 1943" (z Jackiem Konikiem) w Galerii Kordegarda (2023).