"Królewskie diagnozy". Sprawdź, o czym pisał Stanisław August
Pisma publicystyczne ostatniego władcy Polski, które formułował w węzłowych momentach swojego panowania, znalazły się w "Królewskich diagnozach", najnowszej publikacji Muzeum Łazienki Królewskie. Dowiemy się m.in., co monarcha napisał po dokonanym na niego zamachu.
"Królewskie diagnozy. Pisma publicystyczne Stanisława Augusta" to książka, w której głos zabiera ostatni król Polski i na kluczowe wydarzenia XVIII w. patrzymy jego oczami. Zbiór pięciu tekstów monarchy, które napisał w węzłowych momentach swego panowania, stanowi pewnego rodzaju uzupełnienie królewskich "Pamiętników", wydanych przez Muzeum Łazienki Królewskie w 2013 r. Pisma z "Królewskich diagnoz" wykraczają jednak chronologicznie poza "Pamiętniki". Narracja dziennika monarchy kończy się w 1778 r., a "Zdanie o królu polskim", ostatni tekst w "Królewskich diagnozach", przedstawia wydarzenia do 1792 r.
Pisma Stanisława Augusta opatrzone zostały wstępami, które mają za zadanie wyjaśnić czytelnikowi najtrudniejsze zagadnienia i zarysować tło polityczne towarzyszące publikowanym treściom.
W "Królewskich diagnozach" przeczytamy następujące teksty:
"Anegdota historyczna" (tłum. i oprac. Rafał Waszczuk) - napisana przez kandydata do polskiej korony Stanisława Antoniego Poniatowskiego. Jest to pierwszy zarys reform, które późniejszy władca, Stanisław August, konsekwentnie realizował przez całe swoje panowanie. Tekst przeznaczony był dla Katarzyny II. Nie trafił jednak do rąk imperatorowej. Kto wie, jak potoczyłyby się losy elekcji 1764 r., gdyby caryca zapoznała się wcześniej z programem Stanisława Augusta.
"Uwagi dobrego obywatela nad memoriałami rosyjskim i pruskim"(oprac. Rozalia Kosińska) i "Królewska relacja o sejmie 1766 r." (tłum. i oprac. Małgorzata Mrugała-Achahboune). Oba dwa teksty powstały w związku z sejmem 1766 r., który stanowił pierwsze zderzenie Stanisława Augusta z faktycznymi celami Rosji wobec Polski. Na sejmie król starał się bronić wywalczonych dwa lata wcześniej ograniczeń liberum veto, jednak opuszczony przez wujów Czartoryskich, musiał skapitulować. Pierwszy z tekstów był kolportowany podczas sejmu i miał wpłynąć na umysły posłów. Drugie pismo stanowiło opis post factum i zapewne służyło wyjaśnieniu królewskich działań i intencji.
"Suum cuique" (oprac. Piotr Skowroński), napisane po zamachu na króla, którego dokonali konfederaci barscy 3 listopada 1771 r., miało zjednoczyć naród wokół osoby monarchy. Stanisław August przedstawił w wybitny sposób polityczne dzieje czasów saskich w Polsce i początki swego panowania. Nie szczędził przy tym gorzkich słów żadnej ze stron politycznego konfliktu, zgodnie z tytułem swojego tekstu, łac. "Każdemu to, co mu się należy".
"Zdanie o królu polskim" (oprac. Aleksandra Masny) to spojrzenie Stanisława Augusta z szerszej perspektywy, bo niemal 30 lat panowania. Król opisał swoje osiągnięcia, tłumacząc wydarzenia Sejmu Wielkiego i przyczyny przegrania wojny z Rosją w 1792 r.
Publikację "Królewskie diagnozy. Pisma publicystyczne Stanisława Augusta" można nabyć w e-sklepie Łazienek Królewskich oraz w muzealnych kasach.
