Rocznica koronacji Stanisława Augusta. Seminarium

Zapraszamy do obejrzenia seminarium online, poświęconego najnowszym badaniom na temat epoki stanisławowskiej, które zaprezentowali młodzi badacze. Wydarzenie odbyło się z okazji 256. rocznicy koronacji Stanisława Augusta.

Rocznica koronacji Stanisława Augusta, przypadająca 25 listopada, świętowana jest w Muzeum Łazienki Królewskie od 2014 r. Aby uczcić monarchę, który przez całe swoje panowanie kładł mocny nacisk na rozwijanie różnych gałęzi nauk i sztuk, prezentujemy dokonania młodych badaczy, zajmujących się epoką stanisławowską. Liczymy, że - wzorem lat poprzednich - tego rodzaju obchody spotkają się z życzliwym odbiorem Przyjaciół naszego Muzeum, z zainteresowaniem śledzących najnowsze trendy w historiografii XVIII w.

Podczas seminarium swoje referaty wygłosili:

Dorota Wiśniewska (Uniwersytet Wrocławski) - "Zapomniana siostra króla. Ludwika z Poniatowskich Zamoyska"

Wyszukiwarka Google wyświetla blisko 50 linków do stron internetowych, na których znajdziemy informacje na temat Ludwiki z Poniatowskich Zamoyskiej, ale w większości są one zdawkowe. Znacznie większą popularnością cieszy się jej siostra, Izabela z Poniatowskich Branicka; niemal 100 odnośników przekierowuje nas do znacznie bogatszych treści. W przypadku tradycyjnych opracowań również natrafiamy na podobny problem. Ludwika z Poniatowskich Zamoyska, córka Stanisława Poniatowskiego i Konstancji z Czartoryskich, żona wojewody podolskiego Jana Jakuba Zamoyskiego, nie wzbudziła jak dotąd większego zainteresowania historyków. Co prawda o starszej siostrze Stanisława Augusta wspominają biografowie króla czy autorzy prac dotyczących drugiej połowy XVIII w., jednak ich obserwacje pozostają szczątkowe. W wystąpieniu przybliżona została postać Ludwiki, z naciskiem na jej relacje z bratem. Przytoczona została korespondencja Zamoyskiej do męża i córki, Urszuli z Zamoyskich Mniszchowej, a także listy Stanisława Augusta do Ludwiki, przechowywane w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy w Kijowie oraz w Bibliotece Narodowej w Warszawie. 

Anna Kupiszewska (Uniwersytet Rzeszowski) - "Jan Potocki i Stanisław August - przestrzenie relacji"

Jan Potocki, podróżnik, pisarz, historyk; Stanisław August Poniatowski, z Bożej łaski woli narodu król polski, wielki książę litewski, miłośnik sztuki i wielki jej mecenas. Obydwaj znali się osobiście. Obydwaj należeli do elity oświeceniowego społeczeństwa polskiego. Obydwóch z pewnością można też uznać za pełnoprawnych obywateli res publica litteraria. Wszystko to sprawiło, że między monarchą i jego podwładnym miała szansę wytworzyć się swoista relacja, przede wszystkim intelektualna. Jej istnienie potwierdzają liczne świadectwa o charakterze osobistym, w tym - oczywiście - autorstwa ich samych. W niniejszym wystąpieniu skupiliśmy się nie tyle na dokumentowaniu wzajemnych kontaktów, ile na próbie wskazania płaszczyzn - przestrzeni wspólnych, w których - albo lepiej, dzięki którym - relacja się rozwijała i trwała przez lata.​

Klaudia Rogowska (Uniwersytet Warszawski) - Przestępstwo kradzieży wśród przedstawicieli stanu chłopskiego w II poł. XVIII w.

Autorka wystąpienia pochyliła się nad problemem kradzieży na wsi w II połowie XVIII w. Mieszkańców sądzono przede wszystkim przed sądami wiejskimi, jednak w skrajnych przypadkach oddawano ich w ręce miejskiego wymiaru sprawiedliwości. Pozwala to na prześledzenie różnic w wymierzaniu sprawiedliwości w tych - wbrew pozorom - dwóch odległych od siebie światach. Część z analizowanych spraw została szczegółowo opisana w źródłach, dzięki czemu możliwe jest prześledzenie procesu od pierwszego przesłuchania aż po wydanie wyroku przez sąd.

Ewelina Krzykała (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) - "Sen snu nierówny. O oświeceniowych teoriach onirologicznych słów kilka"

Sny to zjawisko, które od początków ludzkiej cywilizacji nie tylko budzi skrajne emocje, lecz także rodzi różnorakie podejścia - tak do samej ich natury, jak i wpływu na człowieka. Do dziś żywe pozostaje pojmowanie snów w kategorii znaków od Boga i zmarłych, sygnałów z paralelnej rzeczywistości. Z drugiej jednak strony, co manifestowali już starożytni, to proces fizjologiczny, który toczy się w człowieku nawet poza jego świadomością. Oświeceniowi badacze poświęcili zagadnieniu wiele ksiąg medycznych i rozpraw naukowych. Nie stronili od tematu także osiemnastowieczni poeci, którzy bardzo chętnie wykorzystywali motywy oniryczne w swoich dziełach. Świadczy to o ogromnym zainteresowaniu marzeniami sennymi, czemu warto przyjrzeć się z bliska.

Prowadzenie: Piotr Skowroński, Muzeum Łazienki Królewskie, Instytut Historii PAN
Patronat: Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym