Stara kobieta z doniczką z kwiatem
- datowanie
- 2. poł. XVII w.
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- drewno dębowe
- wymiary
- 29,2 x 22,0 cm
- data dodania do kolekcji
- 1783
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Gabinet Portretowy, parter
- sygnatury, napisy
- inskrypcja na szufladzie stołu S E T A u dołu po prawej czerwony numer galerii Stanisława Augusta 126
- miejsce powstania
- Holandia (Europa)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 838
W katalogach galerii Stanisława Augusta obraz odnotowany bez autora […]. Właściwe określenie dały Hanna Benesz i Maria Kluk […]: jest to XVII-wieczna kopia kompozycji ucznia Dou, Fransa van Mierisa, ze zbiorów Gemäldegalerie Alte Meister w Dreźnie. […]
Jest to przykład tzw. nisstuck czy vensternis – rodzajowego przedstawienia ukazującego jedną lub dwie postaci ujęte łukiem kamiennej niszy okiennej, malowanego w manierze charakterystycznej dla szkoły lejdejskiej: gładko, z niewidoczną pracą pędzla i precyzyjnym oddawaniem detali. Drezdeński oryginał ma swój pendant, przedstawiający Starego mężczyznę z drewnianym kuflem […] – zapewne męża starej kobiety. Obrazy wpisują się więc w popularny od XVI w. w malarstwie niderlandzkim topos „starejpary” […]. Otto Naumann zaproponował ich interpretację jako alegorię dwu elementów: postać mężczyzny z kuflem ma być aluzją do tego co płynne – wody, a kobieta z doniczką ma personifikować ziemię […]. Można je także odczytywać, jak proponuje Quentin Buvelot, w kategoriach dydaktycznych: oddający się nałogom mężczyzna przeciwstawiony jest troskliwej żonie, hodującej w doniczce lek, który uśmierzyć ma ich skutki. […]
Nie wiadomo, czy łazienkowski obraz miał pierwotnie pendant – bez niego traci ów alegoryczny bądź moralizujący aspekt i staje się czysto rodzajowym przedstawieniem. Malowany jest na desce o identycznych niemal wymiarach jak jego drezdeński pierwowzór, różni się jednak kształtem – u góry jest zamknięty prosto (kompozycja zamknięta łukiem wpisanym w prostokąt deski). Różnice dostrzec można także w tle, potraktowanym bardzo umownie […] – w oryginale widoczna jest ściana ubogiego domostwa, z oknem i gankiem. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 74, s. 282–283.]