Flora, Sylen i Zefir

W katalogach galerii Stanisława Augusta i inwentarzach Łazienek obraz odnotowywany był bez autora, jako przedstawiający Sylena „z ludźmi” („hommes”) lub bachantkami. […]

Jest to kopia, a ściślej zmieniony wariant kompozycji Jordaensa, przedstawiającej Sylena w towarzystwie Flory i dmącego w róg Zefira. Za jej malarski oryginał uchodził obraz niegdyś w zbiorach rodziny Parmetier w Knokke w Belgii […], zaś obecnie uważany jest egzemplarz niegdyś w zbiorach Earls of Bute w Mount Stuart, 29 września 2004 nabyty […] do zbiorów prywatnych w Berlinie […]. Według tego obrazu Schelte à Bolswert wykonał miedzioryt, sygnowany Jac. Jordaens invent. etpinxit/ S.A. Bolswertsculpist […]. W Kupferstichkabinett (Staatliche Museen) w Berlinie znajduje się szkic rysunkowy Jordaensa do tej kompozycji, sygnowany i datowany 1639, opatrzony odręcznym tytułem Flora, Sylen i Zefir […].

Zwykło się uważać, że obraz Jordaensa to portraithistorié: brodatemu i wąsatemu Sylenowi malarz nadał własne rysy, zaś pod postacią Flory sportretował swoją starszą córkę, Elisabeth (ur. 1617). […] Obraz [łazienkowski] powtarza ustawienie i gesty postaci z Flory, Sylena i Zefira, całkowicie zmienia natomiast fizjonomie dwu pierwszych bóstw i zwrot głowy bogini (w oryginale Jordaensa en face). W tym wypadku nie można mówić o ujęciach portretowych. Groteskowa fizjonomia śmiejącego się Sylena przypomina dekoracyjną maskę – maszkarona; analogię do niej znajdujemy w rysunkowym studium głowy Śmiejącego się fauna Jordaensa w Kupferstichkabinett w Dreźnie […]. Głowa Flory, pozbawiona indywidualnego rysu, zredagowana jest w italianizującej konwencji i przywodzi na myśl obrazy szeroko pojętego kręgu naśladowców Rubensa […]. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 53, s. 205–207.]