Portret księżnej Giuliany Pubblicola Santacroce
- datowanie
- 1791
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- płótno
- wymiary
- 95,5 x 79,2 cm
- data dodania do kolekcji
- 1792
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Galeria Obrazów, parter
- sygnatury, napisy
- po lewej, pośrodku, farbą olejną: Angelica Kauffman | Pinx. Roma | 1791 u dołu po prawej czerwony numer galerii Stanisława Augusta 1808 (dwukrotnie)
- miejsce powstania
- Rzym (Włochy)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 855
Giuliana Pubblicola Santacroce (po 1746–1814), pochodząca z florenckiego rodu Falconierich, została w 1767 żoną księcia Antonia Pubblicoli Santacroce. W 1790 przybyły do Rzymu prymas Michał Poniatowski poznał ją u kardynała François-Joachima de Pierre’a de Bernis, ambasadora francuskiego w Rzymie, z którym zresztą Giuliana pozostawała w wieloletnim związku. Dzięki pośrednictwu Michała rok później, 3 maja 1791, brat księżnej Lelio Falconieri otrzymał od Stanisława Augusta Order Orła Białego. Portret pędzla Angeliki Kauffmann był wyrazem wdzięczności księżnej za gest polskiego monarchy […].
Księżna Santacroce przedstawiona jest jako cnotliwa Rzymianka Lukrecja, która nie mogąc znieść hańby, wybiera śmierć z własnej ręki. Dość nietypowym i intrygującym szczegółem w tym konwencjonalnym przedstawieniu jest mglisty zarys dłoni na ręce trzymającej sztylet. Stanisław August w pełnym emfazy liście do Giuliany Santacroce z dnia 21 marca 1782 napisał: „Gdy spostrzegłem na obrazie tę astralną dłoń, która jakby chciała zatrzymać rękę uzbrojoną w sztylet, zdało mi się, że moja dłoń sama z siebie chciałaby uczynić to samo…” […]. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 54, s. 209–211.]