Górzysty pejzaż z drzewem z lewej strony (Pejzaż o wschodzie słońca)
- datowanie
- ok. 1640-1659
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- drewno
- wymiary
- 20,7 x 27,3 cm
- data dodania do kolekcji
- 1776
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Przedpokój, 1p.
- sygnatury, napisy
- po lewej, u dołu, farbą olejną: W V B f (?)
- miejsce powstania
- Włochy (Europa)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 955
Obrazy [Górzysty pejzaż z drzewem z prawej strony (Pejzaż o zachodzie słońca) oraz Górzysty pejzaż z drzewem z lewej strony (Pejzaż o wschodzie słońca)] pochodzą z kolekcji Augusta Sułkowskiego w Rydzynie, z której co najmniej dziewięć dzieł, zapewne przed 1776 (zob. nr kat. 127), trafiło do galerii Stanisława Augusta. W katalogach królewskiej galerii para Pejzaży figurowała bez określenia szkoły i czasu powstania, wyceniona bardzo nisko, po dwa dukaty każdy. […]
Po II wojnie światowej na jednym z obrazów (Górzystym pejzażu z drzewem z lewej strony) odkryto monogram […].
[…] monogram nie jest możliwy do powiązania z żadnym artystą czynnym w XVII lub XVIII w.; nienotowany w leksykonach ani w Witt checklist of painters. Jeśli […] ostatnią literę, widoczną częściowo, odczytać jako „f” (od fecit) z ozdobnym zawinięciem, otrzymamy monogram, jakim sygnował swe dzieła Willem van Bemmel, twórca italianizujących pejzaży, w latach 40. i 50. czynny we Włoszech: w Wenecji i Rzymie, a po powrocie w Norymberdze, gdzie osiedlił się na stałe i dał początek niemieckiej rodzinie malarzy von Bemmel.
Na scenerię naszych obrazów składa się repertuar motywów typowych dla malarstwa XVII-wiecznych italianistów – szeroko pojętych naśladowców Hermana van Swanevelta: skaliste pagórki, kulisy drzew i skał ujmujące boki kompozycji, błękitne pasma wzgórz na horyzoncie, rzeka, postaci sztafażu w charakterystycznych „niderlandzkich” kapeluszach, „toskańska” czy „rzymska” architektura o płaskich dachach. Można się tu jednak doszukać również kilku cech szczególnych, właściwych manierze van Bemmela: charakterystyczny sposób malowania skał o „kopulastych”, obłych kształtach […], umowny sposób przedstawiania listowia plamą, cienko kładzioną farbą […], niezbyt foremne postaci sztafażu i zwierzęta, motyw wody spływającej wśród skał. Również koncepcja pary obrazków, zestawionych na zasadzie kontrastu jako pendants, jest Bemmelowska […]. Przedstawiają one dwie pory dnia: jedna scena rozgrywa się w świetle zachodzącego słońca (żółte chmury i światło w Górzystym pejzażu z drzewem z prawej strony), druga o wschodzie słońca. […]
Prezentujące nierówny poziom wykonania obrazy van Bemmela bywają lepiej malowane niż omawiana para widoków, pozbawionych fakturalnej różnorodności (co może być jednak wynikiem ich stanu zachowania), o niezbyt sprawnie oddanych detalach i formach; nie wyklucza to jednak jego autorstwa. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 18, s. 93–96.]
