Święty Hieronim
- datowanie
- 1600-1622
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- płótno
- wymiary
- 131,9 x 106,8 cm
- data dodania do kolekcji
- 1793
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Galeria Obrazów, parter
- sygnatury, napisy
- u dołu po lewej, czerwony numer galerii Stanisława Augusta 1882
- miejsce powstania
- Włochy (Europa)
- właściciel
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- pochodzenie
- depozyt; nr inw.: M.Ob.2366
- identyfikator
- Dep 935
Święty Hieronim (ok. 347–419 lub 420), jeden z doktorów Kościoła, autor łacińskiego tłumaczenia Biblii, egzegeta Pisma Świętego, patron tłumaczy, bibliotekarzy i encyklopedystów, ukazany jest jako pustelnik: pogrążony w modlitwie, klęczący na tle skalnych ścian, z księgą, czaszką i kapeluszem kardynalskim (na półce skalnej po lewej). […]
Atrybucja Spadzie, poprzednio powszechnie akceptowana, została podważona w wydanej w 2002 monografii artysty (E. Monducci, E. Negro, M. Pirondini, N. Roio, Leonello Spada 1576–1622, Manerba su Garda 2002, s. 217, nr 12). Emilio Negro i Nicosetta Roio – autorzy części katalogowej tego opracowania – wyłączyli łazienkowskiego Świętego Hieronima z liczącego 156 pozycji katalogu oryginalnego oeuvre i ujęli w zestawieniu dzieł o niepewnej atrybucji. Zdaniem włoskich badaczy twórcę naszego obrazu uformowała inna malarska kultura: późniejsza niż boloński klasycyzm spod znaku Guida Reniego.
Jak zauważył Richard E. Spear, obrazy Spady, jedynego bolońskiego malarza, który tak mocno uległ wpływom Caravaggia, nigdy jednak nie były pozbawione owego klasycyzującego, Reniowskiego pierwiastka (dlatego zresztą nie sposób artysty zaliczyć do caravaggionistów sensu stricto; R.E. Spear, Caravaggio and His Followers, kat. wyst., The Cleveland Museum of Art 1971, wyd. popr.: New York–Los Angeles 1975, s. 166). Tego rysu istotnie trudno się w łazienkowskim obrazie doszukać.
W twórczości Spady znajdujemy analogie do ujęcia głowy św. Hieronima z łazienkowskiego obrazu: np. w postaci ojca w Powrocie syna marnotrawnego w Luwrze (nr inw. 677 […]) czy jednego ze świętych w Madonnie Loretańskiej ze świętymi w bazylice Madonna della Ghiara w Reggio Emilia (z udziałem warsztatu, Monducci i in. 2002, s. 67). Zupełnie inne pod względem typologicznym są natomiast przedstawienia Świętego Hieronima jego pędzla: w Basilica di San Domenico w Bolonii i Galleria Nazionale d’Arte Antica w Rzymie (nr inw. 2218) (zob. Monducci i in. 2002, nry 55, 56). Temat ten był kilkakrotnie podejmowany przez malarza, jednak w sporządzonym przez autorów monografii z 2002 szczegółowym zestawieniu zaginionych bądź znanych jedynie ze źródeł dzieł Spady żaden obraz przedstawiający św. Hieronima nie daje się zidentyfikować z łazienkowskim (por. Monducci i in. 2002, s. 196–97, 199–200, 211, 213). […] [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 99, s. 363.]