Portret Isaaca Newtona
- datowanie
- 1. poł. XVIII w.
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- płótno
- wymiary
- 68,3 x 55,3 cm
- data dodania do kolekcji
- 1792
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Gabinet Portretowy, parter
- sygnatury, napisy
- u dołu po prawej, czerwony numer galerii Stanisława Augusta 1833 (powtórzony u dołu po lewej)
- miejsce powstania
- Londyn (Wielka Brytania)
- właściciel
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- pochodzenie
- depozyt; nr inw.: M.Ob.2574
- identyfikator
- Dep 938
Portret Isaaca Newtona (1642–1727), wybitnego angielskiego fizyka, matematyka i astronoma, został ofiarowany Stanisławowi Augustowi w 1792 przez jego brata, prymasa Michała Poniatowskiego. Portret pochodził z kolekcji 21 obrazów anonimowego angielskiego właściciela, którą Noël Desenfans oferował prymasowi do nabycia w liście z 23 marca 1792. […]
Jest to zredukowana do popiersia wersja portretu autorstwa Johna Vanderbanka z 1725, przedstawiającego 83-letniego uczonego siedzącego w fotelu, w ujęciu do kolan. Vanderbank wykonał dwa egzemplarze portretu o takich samych wymiarach (pł., 127 x 101,6 cm), oba sygnowane i datowane. Jeden jest własnością Trinity College w Cambridge, drugi Royal Society w Londynie […].
Vanderbank przedstawił uczonego w prywatnym ujęciu, w prostym stroju pozbawionym ozdób, bez peruki, akcesoriów czy oznak urzędu. W liście do prymasa z 19 kwietnia 1792 Desenfans pisał o oferowanym Poniatowskiemu egzemplarzu portretu, że jest „niezwykle dobrze malowany” i zasługuje na miejsce w kolekcji prawdziwego znawcy, zastrzegał jednak, że nie nadaje się do „pokoju toaletowego damy”, ponieważ Newton nie był bynajmniej „piękny”, ubrany jest skromnie, a jego siwe włosy są „potargane jak u wieśniaka”. Podkreślał przy tym, że jest to wizerunek wyjątkowy, bo jakoby jedyny, do którego Newton zgodził się osobiście pozować, i jako taki szczególnie wart ofiarowania do królewskiej kolekcji. […] [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 104, s. 378–381.]