Portret damy
- datowanie
- 1644
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- drewno
- wymiary
- 69,0 x 58,7 cm
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Przedpokój, 1p.
- sygnatury, napisy
- przy prawej krawędzi, pośrodku, farbą olejną: [Aetatis] | suae | 38 | 1644 u dołu po prawej, czerwony numer galerii Stanisława Augusta 1374
- miejsce powstania
- Haarlem (Holandia)
- właściciel
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- pochodzenie
- depozyt; nr inw.: M.Ob.528
- identyfikator
- Dep 928
W katalogach galerii obraz odnotowywany był bez autora […].
W 2012 portret został opublikowany przez Kerry’ego Barretta w catalogue raisonne dzieł Soutmana wśród 20 uznanych za pewne obrazów jego pędzla. […]
Podstawową cechą malarskiej techniki Soutmana było stosowanie konturu, rezygnacja z płynnych przejść światłocieniowych na rzecz bardziej kontrastowego modelunku (grubo nakładane warstwy farby w partiach twarzy, szrafowanie bielą płaszczyzn koloru w partii strojów), bez troski o scalanie poszczególnych fragmentów w jednorodną całość, co dodawało jego kompozycjom swoistego dynamizmu (K. Barrett, Pieter Soutman. Life and Oeuvre, Amsterdam 2012, s. 32–33). Na styl Soutmana oddziałała sztuka dwu ważnych artystycznych ośrodków, w których uczył się i pracował: holenderskiego Haarlemu i flamandzkiej Antwerpii. Połączenie tych dwu estetyk zadecydowało o odrębności portretowego stylu Soutmana. Szkicową, swobodną technikę prowadzenia pędzla, zaczerpniętą od Fransa Halsa […], łączył z zapożyczoną od Flamandów aranżacją przedstawień: elegancją otoczenia i stroju, co przydawać miało arystokratycznego charakteru portretom klientów malarza, wywodzących się z kręgów bogatej katolickiej burżuazji (K. Barrett, Pieter Soutman. Life and Oeuvre, Amsterdam 2012, s. 66–67).
W łazienkowskim wizerunku młodej kobiety, choć kameralnym i pozbawionym akcesoriów, czytelny jest ów dworski rys zarówno w charakterze tła (które nie jest neutralne, jak w mieszczańskich portretach, lecz zawiera sugestię pejzażu), jak i w ustawieniu modelki (bokiem do widza, a nie w tradycyjnym ujęciu 3/4), w jej niemal zalotnym spojrzeniu, w wytwornym geście ręki ozdobionej biżuterią. Całość przywodzi na myśl portrety van Dycka, do których zresztą Soutman świadomie nawiązywał, odpowiadając na zapotrzebowanie, jakie pojawiło się na ten rodzaj przedstawień w latach 40. stulecia, po śmierci i sprzedaży majątków Rubensa i van Dycka. […] [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 98, s. 359, 360.]