Zapraszamy na spotkanie z cyklu "Czytanie Łazienek Królewskich", podczas którego dr hab. Jakub Sito opowie o Pomniku Jana III, jego kontekście artystycznym i twórcy.
Spotkanie rozpocznie się 13 maja, o godz. 11.00, w Pałacu na Wyspie, gdzie odbędzie się wykład dr. hab. Jakuba Sito, poświęcony jednemu z najbardziej znanych dzieł rzeźby warszawskiej - pomnikowi zwycięzcy spod Wiednia.
Uczestnicy spotkania usłyszą o okolicznościach powstania monumentu w Łazienkach Królewskich w latach 1787-1788, z inicjatywy Stanisława Augusta. Poznają również proces jego wykonania: od projektu, przez prace w kamieniołomie w Szydłowcu, transport do Warszawy, aż po uroczyste odsłonięcie. Po wykładzie odbędzie się spacer po łazienkowskich ogrodach, podczas którego uczestnicy wydarzenia przejdą pod Pomnik Jana III. Spotkanie potrwa w sumie dwie godziny.
Rzeźbiarz w służbie króla
Inicjatywę powstania Pomnika Jana III należy odnieść do jesieni 1784 r., kiedy król polecił Marcellowi Bacciarellemu wykonać projekt i kosztorys mostu ze statuą króla Jana III, mającego zamykać perspektywę widokową z Pałacu na Wyspie. Pomnik - mimo że od frontu został zaopatrzony w sygnaturę Franza Pincka, wiedeńskiego rzeźbiarza w służbie króla, od dawna budził kontrowersje co do autorstwa. Jego projekt bywał przypisywany (m.in. ostatnio przez Katarzynę Mikocką-Rachubową) nie Pinckowi, a André Le Brunowi - pierwszemu rzeźbiarzowi Stanisława Augusta.
Jednak według dr. hab. Jakuba Sito, Pinck samodzielnie zrealizował królewskie zamówienie. Rzeźbiarz ten reprezentował wiedeńską tradycję rzeźbiarską XVII-XVIII w., która - czego dotąd nie umiano zauważyć - znalazła pełne odbicie w łazienkowskim pomniku. Zarówno w ogólnym zamyśle, kompozycji poszczególnych członów pomnika (np. charakterystyczna postać powalonego Turka), jak i w modelunku, rzeźbiarz sięgnął głęboko ku akademickiej rzeźbie wiedeńskiej, ku jej dziełom powstałym od końca XVII w. po niemal połowę XVIII w. Widać w konnym pomniku Pincka znajomość dzieł Matthiasa Steinla, Petera i Paula Strudlów, Giovanniego Giulianiego, Lorenza Mattiellego, a przede wszystkim Georga Raphaela Donnera z jego wspaniałym konnym posągiem Św. Marcina z katedry bratysławskiej. Mimo tak późnego okresu powstania (1788), nie ma w monumencie łazienkowskim śladów wszechobecnego w tym czasie w Warszawie klasycyzmu.
Wydaje się, jak podkreśla dr hab. Jakub Sito, iż nie należy lekceważyć ani dumnej sygnatury rzeźbiarza "Francois Pinck fecit", ani - być może - jego wiedeńskiego pochodzenia i artystycznej formacji, którymi się szczycił, a które - czego nie brano dotąd pod uwagę - mogły być postrzegane przez króla jako atut w zamówieniu pomnika oswobodziciela stolicy cesarstwa. Oczywiście nie należy zapominać o europejskim i polskim kontekście artystycznym pomnika z Łazienek: północnoeuropejskiej tradycji (Francja, Prusy, Saksonia, Anglia) stymulowanej przez konne pomniki Ludwika XIV oraz dwóch wczesnych sobiescianach, jakimi są projekt (nigdy nie zrealizowanej) rzeźby do przedsionka Bazyliki Watykańskiej i stiukowa kompozycja w pałacu wilanowskim.
Dr hab. Jakub Sito - profesor IS PAN, pracuje w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, początkowo w Pracowni Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, a od 2004 r. w Pracowni Polskiej Sztuki Dawnej. Kieruje pracami nad Słownikiem architektów i budowniczych Warszawy doby przedrozbiorowej. Wykładowca kilku warszawskich uczelni. Jest autorem, a także współautorem ponad 80 publikacji naukowych poświęconych głównie późnobarokowej oraz rokokowej rzeźbie (m.in. monografii Thomasa Huttera, 2001) i architekturze polskiej na tle europejskim, ostatnio przede wszystkim sztuce Warszawy XVIII wieku, którą zajmował się w książkach: Rezydencja i dobra wilanowskie w świetle materiałów archiwalnych z Biblioteki Czartoryskich w Krakowie (rkps 11318 i 11358) (wspólnie z Rafałem Nestorowem, 2010), Warszawskie inicjatywy budowlano-artystyczne Augusta Aleksandra Czartoryskiego w świetle materiałów archiwalnych z Biblioteki Czartoryskich w Krakowie (rkps 11308 i 11320) (2010), Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery - formacja artystyczna - organizacja produkcji (2013). Jest także współautorem kilku tomów Katalogu zabytków sztuki w Polsce.
