Zapraszamy na spotkanie z prof. Markiem Kozłowskim na temat klasy średniej jako społecznego kontekstu nowożytnej filozofii.
Jak podkreśla prof. Kozłowski, trudno wzbudzić kontrowersję stwierdzeniem, "że" depozytariuszką nowożytnego etosu ‘wielkiej odnowy’ jest klasa średnia. Niemniej, wyjaśnienie, "jak" się powierzona przez tę klasę samej sobie misja realizuje, wymaga uwzględnienia wewnętrznego zróżnicowania klasy średniej, która klasy wyższą i niższą wchłania i przekształca w swoje własne uskrajnione postaci, a więc w klasy, odpowiednio, wyższą-średnią i niższą-średnią.
Według prof. Kozłowskiego, dopełnienie podziału wymaga wyodrębnienia, przeciwstawionej obydwu skrajnościom, ośrodkowej postaci klasy średniej, która, właśnie jako opatrzona podwojonym określeniem "średnia-średnia", pozwala odnowić pytanie o samowiedzę tej klasy, o jej świadomość własnego udziału w rewolucyjnym procesie kształtowania nowożytnego uspołecznienia.
Pytanie o samowiedzę koreluje też od razu rewolucyjną misję klasy średniej z poszukiwaniami nowożytnej filozofii, a nawet więcej - odświeża samą "potrzebę filozofii", wyłania nowe, upraktyczniające teoretyczny namysł pytania, na które nowożytna filozofia udziela zazwyczaj (nie zawsze łatwych do odczytania) odpowiedzi. Pytanie podstawowe, bo konstytutywne zarówno dla wyodrębniającej się klasy średniej, jak i dla nowożytnej filozofii, dotyczy sposobu restytucji "mocy jednoczenia" - jej zanik powoduje rozpad rzeczywistości na dwie wzajemnie wyłączające się i zarazem dopełniające się części: a więc na świat boski i ludzki, nadksiężycowy i podksiężycowy, czy wreszcie na świat klasy wyższej i niższej. Ostatnia przeciwstawność jest bezpośrednim przedmiotem zainteresowania klasy średniej, która zmierza nie do uzupełnienia "sobą" starego podziału, lecz do jego rewolucyjnego zniesienia "w sobie" jako nowym, wywiedzionym z "umowy społecznej", uniwersum nowożytnego uspołecznienia (Czym jest "stan trzeci"? - Wszystkim). Trzy aspekty tego dzielonego przez nowożytną filozofię i klasę średnią rewolucyjnego wysiłku odbudowywania "mocy jednoczenia” rozdwojonej rzeczywistości wydają się szczególnie godne uwagi: (1) konstytutywna dla nowożytności jako kalendarzowej "naszej ery", związana z pojawieniem się chrześcijaństwa, nowotestamentowa rewolucja w religii, (2) otwierająca pośredniowieczną nowożytność kosmologiczna rewolucja kopernikańska, i wreszcie (3) rewolucja społeczna, która, jako harmonizacja rewolucyjnego ruchu z wewnętrzną integralnością realizującej się w nim zbiorowości, będzie głównym przedmiotem uwagi.
Marek Kozłowski (ur. 1951) - studiował chemię i filozofię na Uniwersytecie Łódzkim. Zajmuje się filozofią nowożytną, głównie krytyczną recepcją filozofii Hegla i Marksa; doktorat: Jakościowa zmiana społeczna w świetle twórczości Karola Marksa (1983), habilitacja: Encyklopedia kapitału w zarysie (Łódź 1994). Ostatnia publikacja: Czy żyjemy w "naszej erze"? Nowożytność jako projekt filozoficzny (Łódź 2017). Obecnie emerytowany profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego.
