Zapraszamy na wykład dr. Jacka Kordela, poświęcony dziejom Saksonii, która w XVIII wieku, jak inne państwa o podobnym potencjale gospodarczym i demograficznym, musiała rezygnować z kolejnych atrybutów swojej suwerenności.
W 1795 r. Rzeczpospolita wykreślona została z europejskiej mapy politycznej. Polscy historycy, poszukując odpowiedzi na pytanie o przyczyny niedomagania państwa, źródeł jego słabości szukali w epoce saskiej (1697-1763). Zasiadającym na polskim tronie Wettinom, Augustowi II i Augustowi III w dużej mierze przypisywali winę za postępującą utratę suwerenności, wojskową niemoc, upadek politycznych obyczajów, nauki i kultury.
Dwadzieścia lat po III rozbiorze Polski, na kończącym okres wojen napoleońskich kongresie wiedeńskim (1814-15), Saksonii udało się wprawdzie zachować państwowość, jednak znacznie okrojona terytorialnie straciła zdolność samodzielnej egzystencji. Pokolenia historyków saskich uznawały, że państwo do politycznej, ekonomicznej i militarnej ruiny doprowadziła "fantazyjna i powieściowo-romantyczna" polityka Augusta II i Augusta III, której wyrazem były "nienaturalne związki z Rzecząpospolitą i wynikające zeń mocarstwowe rojenia władców".
Czy nad elektoratem saskim rzeczywiście zawisła klątwa upadającej Rzeczypospolitej? Pytanie to przyjdzie zweryfikować negatywnie, gdy spojrzymy na stosunkowo silną pozycję ustrojową elektora, nieźle zorganizowaną armię, intensywną gospodarkę, ożywiony ruch intelektualny, uwzględniając przy tym zdyscyplinowaną szlachtę i majętne mieszczaństwo.
O losie Saksonii przesądziło jej geograficzne położenie między Prusami i Austrią. W Europie XVIII stulecia, tzn. w epoce wielkich mocarstw, spośród których tak na losy państwa polskiego, jak i saskiego, największy wpływ miały dwory petersburski, berliński i wiedeński, drastycznie kurczyły się możliwości działania podmiotów mniejszych. Na przykładzie elektoratu saskiego z kliniczną niemal dokładnością obserwować można wywieraną przez europejskie potęgi presję, w obliczu której państwa słabsze musiały kapitulować. Śledzenie dziejów Saksonii daje wyobrażenie o losie także innych państw o podobnym potencjale gospodarczym i demograficznym, rezygnujących w XVIII stuleciu z kolejnych atrybutów suwerenności.
Wykład "Polska klątwa nad Saksonią…" odbywa się w cyklu "Czy mogła się uratować? Rzeczpospolita w XVIII wieku".
