Zapraszamy do udziału w wykładzie oraz warsztatach, przybliżających sylwetkę Stanisława Konarskiego. Spotkanie z człowiekiem żyjącym w innej epoce, który miał do przekazania wiele ciekawych i ważnych rzeczy, może być zaskakującą przygodą intelektualną.

Stanisław Konarski to jedna z najciekawszych postaci polskiego "wieku świateł". Reformator zakonu pijarów i szkolnictwa, polityk, pisarz, poeta, najwybitniejszy chyba w XVIII w. polski teoretyk państwa. Śmiałość poglądów i szerokość horyzontów bez wątpienia czynią z niego człowieka oświecenia, choć nie sposób powiązać go z żadnym nurtem myśli zachodnioeuropejskiej tego okresu. Mimo że większość jego działań i dzieł przypada na epokę saską, to wywarły one ogromny wpływ na postawy i poczynania uczestników życia publicznego w czasach stanisławowskich.

Warsztaty służą przybliżeniu sylwetki Konarskiego, również mniej znanych aspektów jego działalności i twórczości, a także wspólnemu czytaniu jego dzieł - tych mniej popularnych, jak wczesne rozważania polityczne czy łacińskie wiersze, jak i najsłynniejszego traktatu "O skutecznym rad sposobie".

Warsztaty odbywać się będą w Galerii Obrazów w Pałacu na Wyspie. Jeśli sytuacja epidemiczna nie pozwoli na przeprowadzenie ich w takiej formie, spotkania odbędą się na platformie ZOOM. Bilet na pojedyncze spotkanie w cenie 10 zł do nabycia w muzealnych kasach (Podchorążówka, Stara Oranżeria, Stajnie Kubickiego - pon.-czw. 10.00-15.00, pt.-niedz. 10.00-17.00) lub za pośrednictwem strony eWejściówki (doliczana jest opłata transakcyjna). Wstęp do warsztatów stanowi poniższy wykład online.

W kwestii rezerwacji miejsc i dodatkowych pytań prosimy o kontakt z koordynatorem spotkań Piotrem Skowrońskim: p.skowronski@lazienki-krolewskie.pl

TERMINY I TEMATY SPOTKAŃ

10 listopada 2021 r., godz. 18.00, online
"Konarski i jego czasy"
Wykład wprowadzający prof. Zofii Zielińskiej (Wydział Historii UW)
Wykład opowiadający o życiu i twórczości Stanisława Konarskiego w oparciu o takie zagadnienia, jak: okres dzieciństwa i młodości, czyli narodziny prawnika erudyty; bezkrólewie i elekcja 1733 r. - czas, kiedy polityka wciągnęła młodego myśliciela; misje zagraniczne księdza pijara; kłopotliwe związki z Tarła w okresie walki "Familii" o reformę; autokrytyka Konarskiego nauczyciela; "O skutecznym rad sposobie" - czy rzeczywiście był to taran uderzający w liberum veto; rola Konarskiego w okresie bezkrólewia 1763-1764; "O religii poczciwych ludzi" - kilka nierozwikłanych zagadek; rola Konarskiego w okresie I rozbioru; śmierć nauczyciela Polski.

14 listopada 2021 r., godz. 11.00-14.00, Pałac na Wyspie
"O poruszenie sarmackich głów i serc - Stanisława Konarskiego dysputy o Ojczyźnie"
Prowadzenie: dr hab. Urszula Kosińska (Wydział Historii UW)
Stanisław Konarski przeciętnemu Polakowi znany jest przede wszystkim jako reformator szkolnictwa, ewentualnie jako pisarz polityczny, autor dzieła "O skutecznym rad sposobie" (I tom z 1760 r.). O wcześniejszej działalności światłego pijara podręczniki rzadko wspominają, a była ona ściśle związana z jego aktywnością polityczną. Warto więc poznać przemyślenia z lat 1732-60 tego, który "odważył się być mądrym", na temat Rzeczypospolitej, jej miejsca w systemie europejskim, grożących jej niebezpieczeństw i pierwszych postulatów reformatorskich. Tu znajdziemy źródło idei suwerenności i niepodległości państwa polskiego.

28 listopada 2021 r., godz. 11.00-14.00, Pałac na Wyspie
"Od Sasa do Stasia. Stanisława Konarskiego łacińska szkoła dla królów"
Prowadzenie: dr hab. Jacek Wójcicki (Instytut Badań Literackich PAN)
Jeśli Stanisław Konarski budzi w społeczności jakieś skojarzenia, dotyczą one reformy szkolnictwa, stąd "szkoła". Jeśli coś wiadomo o pijarskim kolegium szlacheckim, to że była to placówka ucząca obecności synów szlacheckich w funkcjonowaniu państwa, a że droga awansu była teoretycznie otwarta dla każdego szlachetnie urodzonego, więc czemu nie "dla królów". "Łacińska", bo uczono po łacinie. Te pierwsze skojarzenia zostaną uzupełnione o rzeczy mniej wiadome, tj., że ową "łacińską szkołą dla królów" są wiersze po łacinie, o treści politycznej, kierowane nie tylko i nie tyle do młodych władców in spe, lecz także do elity władzy, w tym do królów Sasów i Stanisława Augusta. Żarcik oparty na znanym porzekadle posłuży do zanegowania popularnej figury (-ki) "króla Stasia", o którego erudycji, kompetencjach i przygotowaniu do sprawowania władzy (gdyby mu dano ją w pełni) nadal mało się wie. Uczestnicy warsztatów usłyszą o tym, że Konarski był nie tylko publicystą polskim, lecz także poetą politycznym nowołacińskim, miał dla Sasów pouczenia, a dla SAP program, zaś dla ogółu szlacheckiego przestrogi. Będzie też wyjaśnione, co to takiego sapere auso.

12 grudnia 2021 r., godz. 11.00-14.00, Pałac na Wyspie
"O skutecznym rad sposobie, czyli jak mówić o polityce, żeby nas słuchano"
Prowadzenie: prof. Anna Grześkowiak Krwawicz (Instytut Badań Literackich PAN)​​Najsłynniejsze dzieło Stanisława Konarskiego znamy już dzisiaj właściwie tylko z tytułu, a szkoda. Jest to nie tylko najciekawszy traktat polityczny polskiego wieku świateł, lecz także najpopularniejszy w swoim czasie tekst publicystyczny. Nie tylko go czytano, ale i o nim mówiono. W roku 1766, w wielkiej debacie sejmowej o liberum veto posłowie przeciwni temu prawu cytowali w swych mowach in extenso urywki rozprawy Konarskiego. Na warsztatach spróbujemy się przyjrzeć temu, co uczyniło tę książkę tak skutecznym narzędziem propagandowym, a także odpowiedzieć na inne pytania. Te bardziej szczegółowe, jak np. na czym polegał fenomen języka politycznego Konarskiego, i te bardziej ogólne, choćby takie, w jakim stopniu "O skutecznym rad sposobie" odwoływało się do polskiej tradycji myślenia i mówienia o państwie, a jak dalece stanowiło w niej przełom, a także czy było lokalną osobliwością, czy raczej wpisuje się w wielki nurt oświeceniowych przemian. A przede wszystkim poznamy fragmenty pięknie napisanej prozy politycznej, która mogłaby być wzorem także dla dzisiejszych polityków.

Prof. Anna Grześkowiak-Krwawicz - historyk, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN, prezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym. Badaczka kultury oświecenia oraz staropolskiej myśli politycznej, szczególnie zainteresowana dziejami pojęć politycznych. Autorka m.in. takich książek, jak: "Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku", Gdańsk 2006; "Queen Liberty. The concept of freedom in the Polish-Lithuanian Commonwealth", Brill: Leiden, Boston 2012; "Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee", Toruń 2018. Od lat współpracuje z Muzeum Łazienki Królewskie, przygotowała m.in. krytyczne wydanie Konstytucji 3 maja.

Dr hab. Urszula Kosińska - adiunkt na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w badaniach nad panowaniem Augusta II (1697-1733), a zwłaszcza dyplomacją i sejmami tego okresu. Jest autorką szeregu artykułów i książek: "Sejm 1719-1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego", Warszawa 2003; "Sondaż czy prowokacja. Sprawa Lehmanna z 1721 r., czyli o rzekomych planach rozbiorowych Augusta II", Warszawa 2009; "August II w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim (1725-1730)", Warszawa 2012 oraz wydawcą "Pamiętników" Jakuba Henryka Flemminga o początkach panowania Augusta II Mocnego, Warszawa 2017.

Dr hab. Jacek Wójcicki - profesor Instytutu Badań Literackich PAN. Specjalizuje się w zagadnieniach kultury antycznej i jej recepcji w Polsce, literaturze okolicznościowej (zwłaszcza oświeceniowej), tłumaczeniach biblijnych, zagadnieniach przekładu literackiego i serii translatorskich oraz edytorstwie literatury. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym. Wydawca "Utworów poetyckich" Stanisława Konarskiego w ramach serii Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia IBL PAN, Warszawa 2013.

Prof. Zofia Zielińska - emerytowany nauczyciel akademicki Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, badacz dziejów politycznych XVIII w. ze szczególnym uwzględnieniem stosunków polsko-rosyjskich. Opublikowała m. in. "Walka » Familii« o reformę Rzeczypospolitej 1743-1752" (1983), "Ostatnie lata pierwszej Rzeczypospolitej" (1986, w serii: Dzieje narodu i państwa polskiego), "O sukcesyi tronu w Polszcze 1787-1790" (1991), "Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w XVIII wieku" (2001), "Polska w okowach »systemu północnego« 1763-1766" (2012), "Correspondance de Stanislas-Auguste avec Catharine II et ses plus proches collaborateurs (1764-1796)" (2015, 2020).