Bogato rzeźbiony, złocony tron audiencyjny z I poł. XVIII w., z którego korzystali August II oraz August III, prezentowany będzie w Pałacu na Wyspie od 2 lutego do 15 sierpnia 2021 r. Barokowy mebel, ozdobiony herbami Rzeczypospolitej i Saksonii, jest jednym z niewielu zachowanych foteli tronowych z okresu unii polsko-saskiej.

Elekcja Augusta II na króla Polski w 1697 r. rozpoczęła ponad sześćdziesięcioletni okres ścisłych związków politycznych, gospodarczych i kulturalnych Rzeczypospolitej i Saksonii. Unia personalna obu państw zakończyła się wraz ze śmiercią w 1763 r. jego syna, Augusta III.

Czasy unii polsko-saskiej przywołuje ikonografia wielu dzieł sztuki, tworzonych dla dworu Wettynów. Jednym z nich jest bogato rzeźbiony, złocony tron audiencyjny z ok. 1720 r. Fotel powstał dla Augusta II i przeznaczony był do jednej z siedzib króla w Warszawie lub w Dreźnie, mógł być również tronem podróżującym wraz z dworem. Korzystał z niego także August III, o czym świadczą rokokowe herby Rzeczypospolitej i Saksonii, wyrzeźbione ok. 1734 r. w tylnej części oparcia.

Dworski ceremoniał w XVIII w.

Reprezentacyjny mebel, obecnie w prywatnych zbiorach, artystyczną i stylistyczną formą odpowiada tradycjom późnego baroku. Wykonany został w jednym z ważniejszych warsztatów snycersko-stolarskich, pracujących dla dworu drezdeńskiego; u nadwornego rzeźbiarza Johanna Benjamina Thomae’go (1651-1732).

Fotel Augusta II i Augusta III jest jednym z niewielu zachowanych foteli tronowych z okresu unii polsko-saskiej i może wzbogacić naszą wiedzę o ceremoniale dworskim z I poł. XVIII w.

Audiencje udzielane przez monarchę wymagały odpowiedniej oprawy, określonej przepisami ceremoniału dworskiego. W XVIII w. pod pojęciem "tronu" rozumiano cały zestaw elementów, składający się m.in. z fotela tronowego, podium, baldachimu i zaplecka. Ponadto pomieszczenie recepcyjne dekorowano symbolicznymi treściami, odwołującymi się do cnót i powinności panującego monarchy. Jak czytamy w leksykonie Johanna Heinricha Zedlera z 1733 r., gdy nie odbywały się audiencje, fotel tronowy stał odwrócony do ściany, "aby ci, którzy zwiedzają te pokoje, z braku szacunku albo też z ciekawości, nie mogli na nim usiąść i sprofanować tego świętego siedziska".

Kształt fotela tronowego podkreśla jego przeznaczenie dla monarchy "z Bożej łaski". Podwyższenie oparcia za pomocą kartusza z palmetą, umieszczoną poniżej wolut i zwiniętych kwiatów akantu, ma za zadanie wywyższyć siedzącą osobę i uczynić ją widoczną z daleka. Wysokie zwieńczenie oparcia skontrastowane jest z masywnym stelażem nóg i wspornikami w formie kariatyd. Na głowach kobiecych figur opierają się potężne poręcze fotela, zwinięte w woluty; kariatydy ujmują też siedzisko. Tylne nogi tronu są mocno wygięte w kształcie litery "S" i zakończone szerokimi wolutami. To właśnie w sposobie ukształtowania nóg fotela i poręczy czy w miękkim modelunku ciał kariatyd z wyraźnie zarysowaną talią widoczne są cechy charakterystyczne dla drezdeńskiego baroku.

Tron audiencyjny królów Polski prezentowany będzie w Sali Salomona w Pałacu na Wyspie od 2 lutego do 15 sierpnia 2021 r.; od wtorku do czwartku w godz. 10.00-16.00, od piątku do niedzieli w godz. 10.00-18.00. Wstęp na podstawie jednego wspólnego biletu do wszystkich obiektów (40 zł - bilet normalny, 20 zł - ulgowy, 1 zł - dzieci od 7 lat i młodzież do 26. roku życia).

Mecenasem ekspozycji tronu audiencyjnego w Pałacu na Wyspie jest PZU - Mecenas Muzeum Łazienki Królewskie.