Zapraszamy na seminarium, podczas którego wspólnie porozmawiamy o tym, czy w dzisiejszym świecie, dumnym z krytycyzmu, jest jeszcze miejsce na apologię. Odwołamy się m.in. do fragmentów z książek "Pochwała Rozalindy" Michela de Montaigne'a oraz "Czarodziejska góra" Tomasza Manna. Seminarium poprowadzi prof. Robert Piłat.
KUP BILET
W "Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego widzimy, jak greccy bogowie schodzą z Olimpu między powstańców. Pisarz przywołał tym zabiegiem starogrecką postawę wobec życia, którą można nazwać czcią i zmysłem wielkości. Naturalnym wyrazem greckiej religijności była pochwała boga, co przenosiło się również na apologię ludzkich bohaterów. Pochwała boga czy bogini była u Greków istotą relacji człowieka do tego, co boskie. Ten zmysł czci i zdolność do apologii przetrwały wprawdzie do czasów nowożytnych, lecz w postaci zmieszanej z patologicznym kultem jednostek czy organizacji.
Czym jest apologia? Czy warto ją ożywiać? Naturalnym przedmiotem apologii jest wielki czyn i wielka myśl. Jednak zbyt wiele wiemy dziś o uwarunkowaniach ludzkiego myślenia i działania, by przypisywać im wielkość (preferujemy raczej określenia moralne jak dobro lub pragmatyczne jak roztropność czy racjonalność) i żeby samo źródło czynów i myśli widzieć w niepowtarzalnej ludzkiej jednostce. Czy w dzisiejszym świecie jest jeszcze miejsce na czystą, niepatologiczną apologię jednostkowego życia? W czasie seminarium wyjdziemy od wzorcowych przykładów apologii nowożytnej, czyli "Apologii Rajmunda Sabonda" pióra Michela de Montaigne oraz uwag jego przyjaciela, Etiennie de la Boetie. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy bylibyśmy gotowi dziś - w epoce nacechowanej krytycyzmem i słusznie dumnej ze swego krytycznego ducha - zaakceptować jakąś formę apologii, pochwały indywidualnego człowieka, opiewania jego wyniesienia poza przeciętność czy los. A jeśli tak, to do jakich własności i czynów człowieka musielibyśmy się odwołać. W czasie seminarium nawiążemy do pewnej idei z książki "Pochwała Rozalindy", tj., że podstawą apologii jest ironiczna mądrość i godność przejawiające się w grze z losem, jaką toczy dana jednostka. Wykorzystamy w dyskusji jeden z rozdziałów tej książki, teksty Michela de Montaigne'a oraz jedną z mów Settembriniego z "Czarodziejskiej góry" Tomasza Manna.
Czas trwania seminarium: 2 godziny. Każdy z uczestników otrzyma wydruki z fragmentami omawianych tekstów.
Robert Piłat - emerytowany profesor filozofii w latach 1988-2011 związany z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN (jako jego wicedyrektor w latach 2000-2004), oraz w latach 2011-2024 z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej UKSW. Autor m.in. książek "Umysł jako model świata", "Krzywda i zadośćuczynienie", "O istocie pojęć", "Aporie samowiedzy", "O rozsądku i jego szaleństwach" (Nagroda im. Józefa Tischnera 2020), "O pułapkach wiedzy", "Pojęcia i rozumienia świata", "Pochwała Rozalindy. Eseje szekspirowskie". Propagator dociekań filozoficznych z dziećmi; autor podręczników gimnazjalnych "Edukacja filozoficzna 1-3". Przez dwadzieścia lat autor cykli audycji poświęconych filozofii, literaturze i muzyce w Programie 2 Polskiego Radia, a w latach 2018-2019 serii telewizyjnej "Dziennik filozofia" w TVP Kultura. Publikuje systematycznie eseje na portalu Instytutu Mickiewicza Culture.pl. W zakresie filozofii teoretycznej zajmuje się teorią pojęć, podstawami samowiedzy i filozoficznymi aspektami teorii decyzji.
