Należący do króla Stanisława Augusta stolik do gry wrócił do Polski

Do zbiorów Łazienek Królewskich w Warszawie ponownie trafił stolik do gry w karty, który wchodził w skład kolekcji mebli króla Stanisława Augusta. Obiekt uznany za stratę wojenną wrócił do Polski dzięki staraniom MKiDN, a jego uroczyste przekazanie odbyło się 30 kwietnia 2015 r. w Pałacu na Wyspie.

Oświadczenie o powierzeniu muzealium w depozyt podpisali Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska i Dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie Tadeusz Zielniewicz.

Rokokowy inkrustowany stolik do gry w karty wchodził w skład bogatej kolekcji mebli króla Stanisława Augusta (lata panowania 1764-1795). Pierwotnie znajdował się na wyposażeniu Zamku Królewskiego w Warszawie, zapewne dopiero po 1836 roku przeniesiono go do Łazienek Królewskich. Najprawdopodobniej w czasie I wojny światowej podzielił losy zbiorów łazienkowskich i w wyniku rekwizycji został wywieziony do Moskwy.

W 1922 r. - w wyniku restytucji dzieł sztuki z Rosji, przeprowadzonej na podstawie traktatu ryskiego - powstały Państwowe Zbiory Sztuki administrujące kolekcją należącą do Skarbu Państwa RP, w tym obiektami z Łazienek Królewskich. Dokładnie dwa lata przed wybuchem II wojny światowej mebel znajdował się na pierwszym piętrze Pałacu na Wodzie. Odnotowano to w Spisie Inwentarza Łazienek Królewskich z 1937 r. 1 lutego 1940 r. zabytek został zarekwirowany przez władze niemieckie „na umeblowanie apartamentów przy ul. Szopena 13 /mieszkanie b. posła czeskosłowackiego/”.

Losy stolika pozostawały nieznane do 2013 r., kiedy to został zamieszczony w katalogu monachijskiego domu aukcyjnego. Pochodzenie zabytku nie budziło najmniejszych wątpliwości z powodu licznych, widocznych na spodzie blatu znaków własnościowych.

Wobec powyższego, MKiDN - dzięki pomocy specjalistów z Muzeum w Łazienkach, Zamku Królewskiego i Muzeum Narodowego w Warszawie - przygotowało wniosek restytucyjny i wycofało obiekt z aukcji. Po kilku miesiącach korespondencji prowadzonej za pośrednictwem renomowanej berlińskiej kancelarii prawnej strona przeciwna zdecydowanie odrzucała polskie roszczenia.

Po analizie możliwości prawnych zdecydowano się na wytoczenie procesu przed sądem w Niemczech. Udało się zawrzeć ugodę, zgodnie z którą strona polska pokryje udowodnione przed sądem koszty konserwacji stolika poniesione przez stronę przeciwną.

MKiDN prowadzi jedyną ogólnopolską bazę danych strat wojennych – www.dzielautracone.gov.pl, która obecnie obejmuje blisko 63 tys. pozycji. Resort poszukuje m.in. prawie 7 tys. obrazów polskich twórców, w tym: 47 obrazów Aleksandra Gierymskiego, 36 Jana Matejki, 59 Jacka Malczewskiego, 29 Stanisława Wyspiańskiego oraz 7, 5 tys. dzieł malarstwa obcego, wśród których pojawiają się nazwiska takie jak: Rubens, Rembrandt czy Durer, prawie 3,8 tys. rzeźb i ponad 20 tys. wyrobów rzemiosła artystycznego.

Do dziś, dzięki zaangażowaniu resortu oraz zgromadzonej w MKiDN dokumentacji do kraju powróciło 30 obiektów, m.in. Żydówka z pomarańczami i Popiersie mężczyzny w renesansowym stroju Aleksandra Gierymskiego, Przed Polowaniem w Rytwianach i Naganka na polowaniu w Nieświeżu Juliana Fałata, Murzynka Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej, Czaty Józefa Brandta, Szewc szkoły flamandzkiej, Św. Filip chrzci sługę królowej Kandaki Johanna Conrada Seekatza, Schody pałacowe Francesco Guardiego, Via Cassia koło Rzymu Oswalda Achenbacha i Św. Iwo wspomaga biednych Jacoba Jordaensa.

Obecnie trwają starania o zwrot 53 obiektów.