Rocznica inauguracji Teatru Królewskiego
Z okazji 235. rocznicy otwarcia Teatru Królewskiego w Starej Oranżerii zapraszamy do obejrzenia krótkich filmów, w których znakomici aktorzy scen polskich prezentują fragmenty utworów ulubionych dramatopisarzy króla Stanisława Augusta.
Filmy zrealizowane zostały w XVIII-wiecznym Teatrze Królewskim. Wystąpili: Anna Ułas, aktorka Teatru Narodowego, oraz Szymon Kuśmider, aktor Teatru Polskiego w Warszawie. Muzykę skomponował Rafał Odrobina.
Inauguracja Teatru Królewskiego
Teatr Królewski w Starej Oranżerii wzniesiony został w latach 1785-1788, w zachodniej części Łazienek Królewskich. Jego inauguracja 6 września 1788 r. była starannie przygotowana. Zaaranżowane z tej okazji widowisko miało zaskoczyć widzów i zaoferować im możliwość zobaczenia czegoś niezwykłego. Efekt ten został osiągnięty, o czym świadczy relacja jednego z uczestników wydarzenia. L’abbé Renaud wspomniał, że elita arystokratyczna bawiła się doskonale i w lot łapała z wielkim entuzjazmem wszystkie aluzje, a miała okazję oglądać dwie komedie zagrane w oryginale po francusku: "La partie de chasse d’Henri IV" Charles’a Collé i "George Dandin" Molière’a oraz balet "Rybaki" w choreografii Daniela Curza.
Te trzy widowiska stworzyły spójną opowieść o królu, gdyż sztuki wizualne, dzieła dramatyczne i balet połączono ze sobą tak, aby służyły władzy Stanisław Augusta, ukazując go jako monarchę doskonałego. Przekaz ten umacniały wizerunki władcy w Teatrze Królewskim. Monarcha przedstawiony został na plafonie jako Apollo na kwadrydze, widoczny był również nad ramą sceniczną pod postacią herbu, czyli czytelnego znaku rodowego, jak również na niezachowanej teatralnej kurtynie "Muzy na Helikonie". Wizerunki plastyczne Stanisława Augusta dopełniała wystawiona podczas inauguracji komedia "Le partie de chasse de Henri IV" (Łowy Henryka IV). Dramat opowiadający o czynach dobrego i sprawiedliwego władcy francuskiego miał potęgować wyobrażenie o polskim królu jako wielkim człowieku.
Siła widowisk
Stanisław August doskonale zdawał sobie sprawę z siły teatru i widowisk dworskich, które dzięki należytej oprawie ceremonialnej wzmacniały monarszą władzę. Dlatego podczas inauguracji 6 września 1788 r. użył teatralnej perswazji, konstruując wyrazisty wizerunek władcy idealnego. Środki teatralne posłużyły królowi do autokreacji, którą Stephen Greenblatt, amerykański krytyk literacki i szekspirolog, określił jako self-fashioning.
Bogata działalność teatralna ostatniego króla Polski była wynikiem jego edukacji. Stanisław August już jako uczeń Kolegium Teatynów występował na deskach szkolnego teatru, m.in. w roli Aleksandra Wielkiego z dramatu "Alexander ad Indos" Metastasia. Oglądał również spektakle na zagranicznych scenach podczas grand tour.
Teatr narodowy
Mecenat teatralny Stanisława Augusta skierowany był do szerokiego grona odbiorców i wykraczał poza granice królewskiego dworu, gdyż zdawał on sobie sprawę, że władza potrzebuje teatralnych efektów, rekwizytów oraz gestów. Król był przeświadczony, że estetyka i polityka przenikają się nawzajem. 19 listopada 1765 r. założył więc teatr narodowy, który subwencjonował i który pragnął uczynić instytucją wpływową i najsilniej kształtującą opinię społeczną w kraju. Konsekwencją monarszego mecenatu był królewski charakter teatru publicznego. Poza sceną narodową Stanisław August poświęcał uwagę również teatrowi dworskiemu w Łazienkach Królewskich.
