Zaginiony polski obraz w kolekcji Gurlitta. "Utrwalił mit bohatera i legendę księcia Józefa"
Bezcenny obraz "Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego w bitwie pod Lipskiem", którego jedna z kopii znajduje się w Łazienkach Królewskich, został odnaleziony w Niemczech - poinformowała fundacja Communi Hereditate. Oryginał płótna, zaginiony w 1918 roku, ma być częścią tzw. kolekcji Corneliusa Gurlitta, obejmującej ponad tysiąc dzieł, do tej pory szerzej nieznanych lub uznanych za utracone.
Jak podała fundacja Communi Hereditate, zajmująca się ochroną polskiego dziedzictwa kulturowego, obraz "Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem" opatrzony jest sygnaturą Horacego Verneta (1789-1863), co może sugerować, że jest to oryginał. Wzięty francuski batalista wykonał dwie, różniące się m.in. maścią konia, wersje płótna. Obie uważane są za zaginione.
- Jeżeli jest zaginionym oryginałem, to można mówić o sporym wydarzeniu, bo to właśnie ta kompozycja utrwaliła w powszechnej świadomości mit bohatera narodowego i legendę księcia Józefa - pisze Communi Hereditate.
Fundacja zaznacza, że zgodnie z informacją w karcie inwentarzowej, obraz znaleziony w tzw. kolekcji Gurlitta był wcześniej w zbiorach Tyszkiewiczów/Poniatowskich w Paryżu. Prawdopodobnie do 1918 r., później ślad się po nim urywał. Fundacja podkreśla, że to, czy płótno jest jedną z wersji Verneta, muszą potwierdzić szczegółowe badania.
Przypomina jednocześnie, że wizja śmierci Poniatowskiego, zaprezentowana przez Verneta, okazała się na tyle silna, że na stałe weszła do polskiej kultury, a obraz doczekał się wielu powtórzeń, które trafiły do muzeów. W Pałacu Myślewickim w Łazienkach Królewskich znajduje się kopia z 1820 r., wykonana przez malarza Marcina Zaleskiego.
Fundacja Communi Hereditate, informując o odnalezieniu obrazu z Józefem Poniatowskim, powołała się na opublikowany niedawno raport dotyczący tzw. kolekcji Corneliusa Gurlitta, liczącej 1258 nieznanych dotąd dzieł sztuki. Przez dwa lata badali ją międzynarodowi eksperci, którzy ustalili, że jedynie pięć obrazów z tego zbioru zostało zrabowanych przez nazistów.
Kolekcja została znaleziona w prywatnym mieszkaniu Corneliusa Gurlitta na przełomie lat 2012 i 2013. Odziedziczył ją po ojcu Hildebrandzie - uznawanym za "marszanda Adolfa Hitlera", który gromadził obrazy zrabowane z muzeów i skonfiskowane lub zakupione po zaniżonej cenie od właścicieli, najczęściej Żydów.
Na razie nie wiadomo, jaki będzie los płótna "Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem". Otwarta pozostaje bowiem sprawa całej kolekcji. Cornelius Gurlitt zapisał ją muzeum w Bernie, prawa do niej roszczą sobie jednak kuzyni zmarłego. Sąd ma rozstrzygnąć, czy jest to zasadne.
