Zmiany klimatyczne a łazienkowskie drzewa
W ostatnich miesiącach zmiany klimatyczne stały się wyjątkowo dotkliwe dla zabytkowych ogrodów Muzeum Łazienki Królewskie. Cieplejszy i bardziej suchy klimat oraz silne wiatry powodują, że ochrona historycznej szaty roślinnej stanowi coraz większe wyzwanie.
Zabytkowe ogrody Muzeum Łazienki Królewskie to jedno z najpiękniejszych i najcenniejszych przyrodniczo i kulturowo miejsc w Europie. Początki drzewostanu są datowane na okres tuż po nabyciu przez Stanisława Augusta dóbr ujazdowskich. Z czasów ostatniego króla Polski nie ma już jednak prawdopodobnie zbyt wielu drzew. Okazy, które liczą sobie ok. 200-240 lat, to dwa dęby szypułkowe z Ogrodu Romantycznego (pomniki przyrody), jesion wyniosły przy Stawie Belwederskim oraz modrzew europejski przy Wodozbiorze. Drzewa te mogą być autentycznymi świadkami początków Łazienek Królewskich.
Stan łazienkowskiej dendoflory
Obecnie w łazienkowskich ogrodach występuje ok. 325 gatunków i odmian drzew oraz krzewów, a samych drzew jest ok. 9,5 tys. Bogata dendroflora sprzyja zachowaniu bioróżnorodności i stanowi cenny przyrodniczo obszar w centrum miasta.
Od kilkunastu lat w łazienkowskich ogrodach obserwujemy jednak niekorzystne zjawiska dotykające rodzime gatunki drzewiaste, historycznie i ewolucyjnie związane z półkulą północną i klimatem umiarkowanym. Na stan drzew negatywnie wpływają pogarszające się warunki siedliskowe, a w szczególności klimatyczne - wzrost temperatur oraz mniejsze sumy opadów w okresie wegetacji.
Jak zmienia się łazienkowska dendoflora? Ustępują iglaki, które gorzej tolerują zanieczyszczenie powietrza czy zaburzenia hydrologiczne, a także bardziej wrażliwe gatunki liściaste, np. wiązy. Innym przykładem może być charakterystyczna dla czasów Stanisława Augusta topola włoska. Odtworzenie jej współcześnie w warunkach nadmiernego zadrzewienia parkowego stało się problematyczne (topola włoska potrzebuje więcej otwartej przestrzeni).
Deficyt opadów i wyparowywanie wilgoci z gleby powoduje, że większość drzew z łazienkowskich ogrodów wykazuje objawy niedoboru wody. Na pniach klonów można zaobserwować rdzawy, bakteryjny nalot, świadczący o obniżaniu się poziomu wód gruntowych. Postępująca susza opóźnia wegetację m.in. jesiona wyniosłego i olczy czarnej, a liście wrażliwych na brak wody lip drobnolistnych, klonów zwyczajnych i kasztanowców białych zasychają i opadają. Zmiana klimatu wiąże się również z pojawianiem się nowych patogenów i szkodników. Kasztanowiec jest zagrożony z powodu choroby zwanej zarazą kasztanowca oraz szrotówka kasztanowcowiaczka.
Ochrona historycznej roślinności
Cieplejszy i bardziej suchy klimat oraz silne wiatry powodują, że ochrona historycznej szaty roślinnej stanowi coraz większe wyzwanie. Lipcowa nawałnica zniszczyła drzewostan na niespotykaną dotąd skalę (ponad 100 wykrotów i złomów). Usuwanie szkód zostało połączone z analizami dalszych działań, aby znaleźć równowagę między troską o zabytkową przestrzeń a bezpieczeństwem zwiedzających i pracowników.
Jedno z zastosowanych rozwiązań to wyłączenie części trawników z użytkowania, by poprawić właściwości gleby i warunki siedliskowe roślin. Trawniki pomagają zapobiec erozji i usprawniają retencję wody, co ma istotny wpływ na cały ekosystem zabytkowych ogrodów Muzeum Łazienki Królewskie.
Data publikacji: 6 września 2024 r.
