Popiersie Wenus Medici

Popiersie rzymskiej Wenus, utożsamianej z grecką boginią miłości Afrodytą. Rzeźba najprawdopodobniej pochodzi z kolekcji rzeźb króla Stanisława Augusta (Catalogue des Ouvrages en Marbre, Platre, Terre cuite appartenant à Sa Majesté le Roi, 1795, nr zespołu 346, syg. 220, karta 72, nr 19). Jest to odlew gipsowy z marmurowego posągu Wenus Medici z Galerii Uffizi we Florencji (nr inw. 1914 n. 224). Pełno postaciowa rzeźba znana była już w XVI wieku, jednak na temat dokładnego miejsca i daty jej odkrycia nie ma wiedzy. Z pewnością w XVII wieku była eksponowana w Villi Medici w Rzymie. W tym czasie była również rozpowszechniana poprzez wydawnictwo  poświęcone najpiękniejszym posągom starożytności, w którym  Francois Perrier zilustrował Wenus kilkukrotnie („Segmenta nobilium signorum e statuaru: quæ temporis dentem inuidium euasere..., Rzym i Paryż 1638, [on-line]: https://archive.org/details/segmentanobilium00perr/page/n204/mode/2up). W 1677 roku za zgodą papież Innocentego XI (1611‒1689) rzeźba została przeniesiona do Florencji i od 1688 roku była prezentowana w Trybunie w Galerii Uffizi, stając się najpopularniejszym dziełem sztuki tego muzeum. W XIX wieku, za czasów Napoleona, opuściła Florencję, ale w 1815 roku powróciła na miejsce swej ekspozycji.

[MORE]

Na podstawie posągu widnieje podpis w języku grackim, odnoszący się do Kleomenesa syna Apolodorusa, rzeźbiarza z Aten działającego w I w. p.n.e. Dyskutowana sygnatura uznana za nieoryginalną, daje jednak sugestie co do czasu powstania rzeźby. Uznaje się, że być może posąg jest kopią, wykonaną przez ateńskiego artysty, datowanym na I w. p.n.e. hellenistycznym wariantem, podobnie jak Wenus Kapitolińska, brązowego oryginału z poł. IV w. p.n.e., autorstwa Praksytelesa czy też jednego z jego synów lub bezpośrednich naśladowców.

Posąg nagiej bogini osłaniającej się rękami, może przygotowującej się do kąpieli, mimo wątpliwości i hipotez co do pochodzenia, a nawet manipulacji dotyczących zwłaszcza autorstwa rzeźby, cieszył się dużym uznaniem i doczekał się wielu opisów i reprodukcji, a także kopii zarówno gipsowych jak i marmurowych. Był chyba najchętniej kopiowaną rzeźbą, którą w swych zbiorach mieli europejscy władcy i arystokraci. Kilka przedstawień Wenus posiadał Ludwik XIV. Także król Stanisław August miał w swojej kolekcji zarówno gipsowe i brązowe biusty oraz głowy, jak również marmurowe posągi wykonane przez zatrudnionych przez niego rzeźbiarzy.

O popularności przedstawień Wenus w XVIII w. świadczy także ich liczna reprezentacja we wnętrzach łazienkowskiego Pałacu na Wyspie, Białego Domku czy Pałacu Myślewickiego. Kopia Wenus Medycejskiej autorstwa André Le Bruna zdobi królewską Galerię Obrazów w Pałacu na Wyspie. W Antyszabrze znajdują się dwa przedstawienia bogini miłości: Anadyomene – dosłownie „wynurzająca się z fal morskich” wyciskająca włosy z wody oraz replika Wenus Antonia Canovy. [A.Czarnecka]