Orzeł

Odlew gipsowy został wykonany według rzymskiej marmurowej rzeźby orła z I w. n. e, który obecnie znajduje się w prywatnej kolekcji hrabiego Wemyss i March w Gosford House, East Lothian w Szkocji.

[MORE]

Rzeźba orła została odkryta w 1742 roku w ogrodach rodziny Boccapaduli w Rzymie, u podnóża Awentynu, niedaleko Term Karakalli. Prawdopodobnie rzeźba ta była pierwotnie częścią posągu Zeusa, któregoś z cesarzy lub Ganimedesa. W 1745 roku imponującego ptaka wraz z marmurowym postumentem z inskrypcją nagrobną zakupił do swojej kolekcji dzieł sztuki, wśród których nie brakowało przykładów starożytnych, Horacy Walpole. W zakupie pośredniczył kardynał Alessandro Albani. Na nabycie rzeźby mieli wpływ także przyjaciel kolekcjonera John Chute i Horacy Mann, brytyjski wysłannik we Florencji. W 1747 roku rzeźba trafiła do Anglii i stanęła początkowo w domu Walpole’a w Londynie, a następnie ozdobiła zakupiony w tym samym roku Strawberry Hill House.

Orzeł był jednym z ważniejszych, a przede wszystkim ulubionych dzieł Walpole'a, który podziwiał w nim precyzję wykonania rzeźby, ekspresję oraz ducha i ogień jaki udało się w w tym przedstawieniu zachować, kolekcjoner podkreślał, że „To wspaniały ptak!”. Życzeniem Wplepole’a, kiedy Sir Joshua Reynolds (1723‒1792) malował jego podobiznę, było również sportretowanie się z ryciną przedstawiającą rzymskiego orła (Portret Horace Walpole, ok. 1756–57, National Portrait Gallery, Londyn, nr inw. NPG 6520). Niestety rzeźbiarski wizerunek orał w 1791 roku został uszkodzony, stracił dziób. Rekonstrukcji dzieła dokonała rzeźbiarka Anne Damer, protegowana Wolpole’a. Rzeźba, która z czasem stała się symbolem Strawberry Hill w 1842 roku została sprzedana przez jego spadkobierców i trafiła do kolejnych właścicieli.

Rzeźba ukazuje dostojnego orła z rozpostartymi skrzydłami i głową zwróconą w prawą stronę. Odlew pozbawiony jest precyzji i drobiazgowości oryginału z marmuru, który odznacza się starannym oddaniem detali upierzenia, kształtu głowy wraz z wyrazistym spojrzeniem. Rzymski oryginał ustawiony jest bezpośrednio na zielonym cokole, na którym widnieje napis: ROMAE PROPE THERMAS ANTONINIANAS. Całość zamontowana jest na ołtarzu ozdobionym maskami Satyrów, głową Meduzy oraz festonami z kwiatów i owoców, a w narożach u dołu orłami, pośrodku znajduje się tablica z inskrypcją. Rzeźba orła uznawana jest za jeden z najlepszych przykładów starożytnej rzeźby animalistycznej. [A. Czarnecka]

Bibliografia:

Betzer, Sarah, Patch, Walpole, and Queer Complicity, Text Artefact Identity: Horace Walpole and the Queer Eighteenth Century, Strawberry Hill, 15–16 February 2019 [on-line]: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/1467-8365.12532.

Davoli, Silvia, The treasures of Horace Walpole come home to Strawberry Hill, 24 September 2018, „Apollo. The International Art Magazine”, [on-line]: https://www.apollo-magazine.com/the-treasures-of-horace-walpole-come-home-to-strawberry-hill/.

Korotaj, Marta, Mikocki, Tomasz, Odlewy gipsowe rzeźb starożytnych w Starej Pomarańczarni w Warszawskich Łazienkach, Wrocław i in. 1989, nr kat. 116,  s. 40.