Herstoria polskiego muzealnictwa to temat interdyscyplinarnej konferencji naukowej, która odbędzie się 8-9 października 2024 r. w Łazienkach Królewskich. Wspólnie porozmawiamy o roli kobiet w rozwoju muzeów. Wydarzenie zostało objęte patronatem ICOM Polska oraz patronatem honorowym Hanny Wróblewskiej, minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Nawiązując do tekstu Lindy Nochlin "Dlaczego nie było wielkich artystek?", opublikowanego w 1971 r., a po polsku wydanego z komentarzem w 2023 r., można, a nawet wypada zadać kolejne tego typu pytania w obszarze kultury. O ile oczywiste jest, że było wiele wybitnych muzealniczek, o tyle ich działalność została niewystarczająco rozpoznana przez historię. W czasach rosnącego znaczenia i mocy oddziaływania muzeów rola oraz osiągnięcia kobiet w rozwoju polskiego muzealnictwa zasługują na większą uwagę. Wypada zatem podjąć refleksję nad herstorią muzeów i potrzebą budowania narracji w kulturze z kobiecego punktu widzenia.

Analizując rozwój kolekcjonerstwa i muzealnictwa w Polsce, można odnaleźć w tym zakresie - pośród licznych koncepcji i realizacji - szczególny wkład kobiet. Podążając za narracją L. Nochlin, należy przywołać choćby takie postacie, jak Izabella z Flemingów Czartoryska, Izabella z Czartoryskich Działyńska, Róża Raczyńska czy Magdalena z Dzieduszyckich Morska. Równie istotne są biografie i osiągnięcia wielu innych kobiet, które na przestrzeni lat budowały kolekcje sztuki, dbały o nie, tworzyły i rozwijały muzea we wszystkich ich obszarach, m.in. archeologii, konserwacji, zabezpieczania, udostępniania, wystawiennictwa, popularyzacji czy edukacji.

Celem interdyscyplinarnej konferencji naukowej "Dlaczego nie było wielkich muzealniczek? Herstoria muzealnictwa w Polsce" jest stworzenie platformy do wymiany badań, myśli i koncepcji na temat herstorii polskiego muzealnictwa, z uwzględnieniem wielu perspektyw i wszystkich kompetencji, bez względu na charakter gromadzonych zbiorów.

Wstęp na konferencję jest bezpłatny, obowiązują zapisy: rezerwacje@lazienki-krolewskie.pl. 

PROGRAM KONFERENCJI

8 PAŹDZIERNIKA

9.00 - Rejestracja uczestników i uczestniczek

9.30 - Otwarcie konferencji: dr Marianna Otmianowska

9.45 - Wykład otwierający: dr Agnieszka Morawińska

10.20-11.50 - I PANEL "MECENASKI"

"Paulina Dzieduszycka z Działyńskich: Nieznana bohaterka polskiego muzealnictwa XIX wieku" - Zofia Dzieduszycka-Zdziech, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

"Kolekcjonerka i pośredniczka. Izabella z Czartoryskich Działyńska i Josephine Rousset na rynku sztuki w XIX wieku" - dr Kamila Kłudkiewicz, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu

"Kolekcjonerstwo w czasach niepokoju. Zbiór roślin Magdaleny Morskiej w Zarzeczu i poszukiwanie formuły idealnego siedliska wiejskiego" - dr Izabela Kopania, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

"W służbie Polsce. Zasługi Róży z Potockich I v. Krasińskiej, II v. Raczyńskiej dla rodzimej kultury" - dr Ewa Leszczyńska, Muzeum Pałac w Rogalinie - oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu

11.50-12.20 - Przerwa

12.20-13.50 - II PANEL "OD KOLEKCJI DO MUZEUM"

"Gabinet Historii Naturalnej księżnej Anny Jabłonowskiej: zaginiona kolekcja" - dr hab. prof. PAN Iwona Arabas, dr hab. Piotr Daszkiewicz, prof. PAN, lek. med. Robert Księżopolski, Instytut Historii Nauki PAN

"Waleria Tarnowska - skromna kolekcjonerka, założycielka okazałej Kolekcji Dzikowskiej. Od miniatur po rzeźby Canovy i płótna Rembrandta" - Weronika Gosztyła-Frańczak, badaczka niezależna

"Zapomniane muzeum Marii Doroty Radziwiłłowej i Marii Róży Radziwiłłowej w Nieświeżu (1906-1914)" - Uladzimir Karalenak, Muzeum w Nieborowie i Arkadii - oddział Muzeum Narodowego w Warszawie

"Izabela z Czartoryskich Lubomirska i jej łańcuckie muzeum" - Edyta Kucaba-Łyszczek, Monika Jagustyn-Tokarz, Muzeum - Zamek w Łańcucie

13.50-14.50 - Przerwa

14.50-16.20 - III PANEL "WIELOŚĆ POSTAW"                                                    

"Fotografia w muzeach sztuki-prekursorki" - dr Małgorzata Grąbczewska, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

"Kobiece aktywności w muzeum. Warszawskie Wystawy Pracy Kobiet w latach 1877-1889" - Adrianna Majerowska, badaczka niezależna

"Niewidzialna praca kobiet w działach oświatowych muzeów i galerii a instytucjonalna niepamięć" - dr Marcin Szeląg, Uniwersytet Artystyczny im. M. Abakanowicz w Poznaniu

"Współpracowniczka, inicjatorka, kuratorka. Zmieniająca się rola kobiety w polskim muzealnictwie w I połowie XX w." - dr Aldona Tołysz, badaczka niezależna

"Aleksandra Zasuszanka-Dobrowolska - twórczyni muzeów biograficznych" - Łukasz Wojtczak, Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku - oddział Muzeum Narodowego w Kielcach.

16.40 - Recital fortepianowy "Kobiety w muzyce. Muzy i kompozytorki" - Ewa Guz-Seroka, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie.

Po recitalu zapraszamy na rozmowy kuluarowe i bankiet.

9 PAŹDZIERNIKA

9.30-11.00 - IV PANEL "ETNOGRAFICZNE HERSTORY"

"Janina Tuwanówna - zapomniana muzealniczka" - Joanna Bartuszek, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

"W cieniu znanych mężów. Dwie muzealniczki ze Lwowa w historii polskiego muzealnictwa powojennego" - dr Iryna Horban, Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie

"Bronisława Giżycka -  kolekcjonerka nieznana" - dr Magdalena Kwiecińska, Muzeum Tatrzańskie im. Dra T. Chałubińskiego w Zakopanem

"Na własnych zasadach - o etnografii, muzealnictwie i życiu według Zofii Cieśli-Rainfuss" - Dorota Majkowska-Szajer, Muzeum Etnograficzne w Krakowie

"Maria Frankowska. Wszystko w odpowiednim czasie" - dr Marta Skwirowska, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

"Etnograficzne herstorie. Muzealniczki, badaczki, działaczki" - dr Justyna Słomska-Nowak, Muzeum Etnograficzne w Toruniu

11.00-11.30 - Przerwa

11.30-13.00 - V PANEL "SIŁACZKI"                                              

"Halina Rutska (1868-1932). Kobieta, która stworzyła płockie muzeum" - dr Ewa Gizińska, Towarzystwo Naukowe Płockie; Politechnika Warszawska, filia w Płocku

"Urszula Czartoryska" - Marta Kowalewska, Centralne muzeum Włókiennictwa w Łodzi

"Pierwsza Dama Pomorza. Zofia Krzymuska-Fafius i historia sztuki średniowiecznej na Pomorzu Zachodnim" - dr Patrycja Łobodzińska, Galeria Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowe w Poznaniu

"Janina Fijałkowska - twórczyni pierwszego na świecie Muzeum Plakatu" - Bożena Pysiewicz, Muzeum Plakatu w Wilanowie, oddział MN w Warszawie

"Pasja i obowiązek. Helena i Wiesława Cichowicz - prekursorki Muzeum Etnograficznego w Poznaniu" - Iwona Rosińska, Muzeum Etnograficzne, oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu

"Muzeum trzymające rękę na pulsie nowoczesności. O praktyce muzealnej Krystyny Kondratiuk" - Izabela Suchan, Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

13.00-13.30 - Przerwa

13.30-15.00 - VI PANEL "NAUKOWCZYNIE - KURATORKI - ARTYSTKI"

"Olga Łaszczyńska i nowe spojrzenie na dzieje Wawelu w powojennej Polsce" - dr hab. prof. PAN Mikołaj Getka-Kenig, Instytut Historii Nauki  PAN; Muzeum Zamkowe w Sandomierzu

"Jacek Malczewski w praktyce badawczej i wystawienniczej Agnieszki Ławniczakowej (1935-2009)" - dr Maria Gołąb, Muzeum Narodowe w Poznaniu

"Światy Janiny Mierzeckiej" - Magdalena Guzik, Muzeum Historii Fotografii  im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie

"W służbie dawnych mistrzów. Hanna Benesz (1947-2019) i Muzeum Narodowe w Warszawie" - dr Aleksandra Janiszewska-Cardone, dr Piotr Borusowski, Muzeum Narodowe w Warszawie

"Zofia Alberowa. Japońska sztuka i Order Drogocennej Korony" - Katarzyna Nowak, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha

"»Zażyła przyjaciółka księżnej«. Siemiatycka kustoszka i kuratorka Renata Gralath" - dr Filip Skowron, Zamek Królewski na Wawelu

15.00-16.00 - Debata
Aneta Dalbiak, Piotr Górajec, prof. dr hab. Robert Kotowski, Monika Przypkowska, dr hab. prof. SGGW Joanna Wyleżałek, dr hab. prof. UKSW Małgorzata Wrześniak. Moderatorka: dr Marianna Otmianowska.

Komitet naukowy konferencji: dr Grażyna Bastek, dr Izabela Bukalska, prof. dr hab. Anna Sylwia Czyż, dr Maria Gołąb, Barbara Gołębiowska, Jolanta Gumula, dr Katarzyna Jagodzińska, Joanna Kilian, dr Marika Kuźmicz, dr Ewa Leszczyńska, dr Beata Nessel Łukasik, dr Agnieszka Morawińska, dr Magdalena Muskała, prof. ucz. dr hab. Luiza Nader, dr Marianna Otmianowska, prof. dr hab. Elżbieta Pakszys, Elżbieta Penderecka, prof. dr hab. Maria Poprzęcka, prof. dr hab. Agnieszka Rosales Rodriguez, prof. ucz. dr hab. Marta Rakoczy, prof. ucz. dr hab. Barbara Wagner, dr Joanna Wasilewska, prof. dr hab. Elżbieta Wichrowska, prof. ucz. dr hab. Anna Maria Wierzbicka, prof. dr hab. Małgorzata Wrześniak.

Patron konferencji: ICOM Polska. Patronat honorowy: Hanna Wróblewska, minister kultury i dziedzictwa narodowego.