Sąd Parysa
- inne tytuły
- Jugement de Paris
- datowanie
- 1761-1762
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, miedzioryt
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- cała karta z montażem: 49,1 x 59,4 [płyta: 46,0 x 56,3; kompozycja w świetle montażu: 43,2 x 53,3] cm
- lokalizacja
- Magazyn
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: Luc Giordano pinx; po prawej: J. Beauvarlet Sculp.; pośrodku: Jugement de Paris. | Gravé d’après le Tableau original de Luc Giordano; Haut de 7. pieds 10. pouces, sur 11 pieds 3 pouces de Large. | A Paris chez Beauvarlet Graveur du Roy, rue S.t Jacques vis-à-vis celle de Mathurins.; w prawym, dolnym rogu: C. P. R
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 222
Praca Beauvarleta była jedną z czterech prac konkursowych wykonanych według obrazów Luki Giordana w latach 1761‒1762, anonsowanych w „Mercure de France” (Sąd Parysa, Porwanie Europy, Porwanie Sabinek, Akis i Galatea). Odbitki wszystkich rycin Beauvarleta dekorowały apartamenty na piętrze Białego Domku w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Najpopularniejszym wątkiem w historii Parysa, opisywanym przez poetów i ukazywanym przez artystów, okazała się scena określana jako Sąd Parysa. Na weselu króla Ftyi, Peleusa i nereidy Tetydy (Tetis) powstał spór, gdy bogini niezgody, Eris rzuciła złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”, które miało stać się nagrodą dla jednej z trzech bogiń: Ateny (rzymska Minerwa), Hery (rzymska Junona) i Afrodyty (rzymska Wenus). Nikt jednak nie kwapił się, aby rozstrzygnąć te zawody, obawiając się gniewu tych bogiń, które przegrają. Zeus (rzymski Jupiter), ujęty zachowaniem, urodą, siłą i inteligencją Parysa, który ponadto zyskał przychylność bogów Olimpu, wybrał go na sędziego, aby to on wręczył złote jabłko jednej z bogiń. Hermes zgodnie z wolą Zeusa zaprowadził trzy boginie na górę Gargaros, najwyższy szczyt Idy, gdzie Parys akurat pasł swoje trzody i wręczył mu złote jabłko, zwrócił się do niego słowami: „Parysie, skoro jesteś zarówno piękny jak rozważny w sprawach sercowych, Zeus nakazuje ci osądzić, która z bogiń jest najpiękniejsza!”. Młodzieniec poprosił, aby każda z bogiń stanęła przed nim bez odzienia, aby mógł w pełni ocenić ich urodę. Boginie starały się przekupić Parysa, kusząc go wieloma obietnicami. Atena oferowała mu męstwo i mądrość, Hera – bogactwa i władzę, zaś Afrodyta miłość najpiękniejszej kobiety na ziemi – Heleny, żony króla Sparty Menelaosa. Afrodyta zwyciężyła i otrzymała złote jabłko, zaś Parys pokochał z wzajemnością piękną Helenę, którą podstępnie wykradł z domu Menelaosa, jej prawowitego małżonka, co stało się powodem wojny trojańskiej. Sąd Parysa, w którym śmiertelnik rozstrzygał spór pomiędzy trzema boginiami, stał się jednym z ulubionych tematów w sztuce. Kompozycja na rycinie ukazuje wszystkie postacie związane z historią i opisem tej sceny, a także jej punkt kulminacyjny – wręczenie nagrody.
Parys został przedstawiony tradycyjnie jako piękny młodzieniec w kostiumie pasterza, z leżącą u jego stóp fletnią Pana i pasącymi się obok kozami, pilnowanymi przez psa. Młodzieniec siedzi pod drzewem z nogą opartą na kamieniu, w lewej ręce trzyma kij pasterski, prawą wręcza złote jabłko stojącej Afrodycie, której towarzyszy mały Eros. Za Afrodytą widać dwie pokonane w zawodach boginie, siedzącą Atenę z kołczanem i hełmem u stóp oraz stojącą Herę. Obie przykrywają szatami swoje nagie ciała, nad nimi unosi się Hermes z kaduceuszem. Wydarzenie obserwuje bożek Pan, ukryty za drzewem, z lewej strony, na dalszym planie znalazła się scenka, ukazująca zapewne Parysa i Ojnone wypasających swoje trzody. [Zob. J. Talbierska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 1, s. 2‒3.]
