Akis i Galatea
- inne tytuły
- Acis i Galathée
- datowanie
- 1761-1762
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, miedzioryt
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- cała karta z montażem: 49,3 x 59,5 [płyta: 46,2 x 56,5; kompozycja w świetle montażu: 43,8 x 53,5] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: Luc Giordano pinx; po prawej: J. Beauvarlet Sculp.; pośrodku: Acis i Galathée | Gravé d’après le Tableau original de Luc Giordano, Haut de 6.pieds 4.poces, sur 9.pieds de Large.; pośrodku: Paris chez Beauvarlet Graveur du Roy, rue S./t Jacques vis-à-vis celle Mathurins.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 224
Francuski rytownik Jacques-Firmin Beauvarlet wykonał w latach 1761‒1762 cztery prace konkursowe według obrazów Luki Giordana, na których podstawie został przyjęty w roku 1762 do paryskiej Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Wszystkie odbitki rycin przedstawiające: Sąd Parysa (ŁKr 222), Porwanie Sabinek, Akis i Galatea (ŁKr 224), Porwanie Europy (ŁKr 223), zdobiły apartamenty na pierwszym piętrze Białego Domku w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Galatea była nereidą, w której zakochał się bez wzajemności cyklop Polifem, syn Posejdona i nimfy Toosy (choć imię Galatea w mitologii greckiej nosiła również małżonka Lamprosa, kreteńskiego króla Fajstos). Nereidy były słynącymi z piękności córkami Nerusa i okeanidy Doris. Mieszkały w głębinach Morza Egejskiego, w pałacu ojca, chętnie pomagały żeglarzom. Galatea pokochała pięknego Akisa, sycylijskiego pasterza, zwykłego śmiertelnika. Był on synem greckiego bożka pól i lasów Pana i nimfy Symetis. Owidiusz przedstawia historię miłości Galatei jako jej własne zwierzenia skierowane do nimfy Skylle (Metamorfozy, XIII, 745‒905). Polifem, obojętnej na jego względy Galatei, zapowiedział, że zabije jej ukochanego Akisa, jeśli tylko Fortuna będzie mu sprzyjać. Ujrzawszy kiedyś kochanków w czułych objęciach zazdrosny Polifem zaczął ich ścigać. Galatea schroniła się w wodzie. Młodzieńca przygniótł głaz stoczony z góry przez odrzuconego zalotnika. Galatea przybyła na ratunek i zamieniła ukochanego w krwawą, nabrzmiałą rzekę, która nagle stała się kryształowo czysta, a z pękniętej skały wyrosły trzciny i powstał młody chłopiec. Kochanek Galatei przemieniony w sycylijską rzekę Akis stał się jej opiekuńczym bóstwem. Rycina jest wiernym powtórzeniem, w odwróceniu, obrazu Luki Giordana namalowanego w latach 1675‒1677 (Państwowe Muzeum Ermitażu, Sankt Petersburg). Włoski artysta namalował jeszcze kilka wersji tego tematu, które znajdują się w kolekcjach angielskich i włoskich.
Właściwym tematem ryciny, zgodnie z mitem opowiedzianym przez Owidiusza, jest ucieczka Galatei, nie zaś jej triumf (w zredukowanych wersjach mitu ukazywano tylko Galateę płynąca w otoczeniu bóstw morskich i amorków, w rozbudowanych ukazywano również Polifema). Na rycinie muszlę i siedzącą na niej Galateę dźwigają trytony i syreny, a ze skały, widocznej po prawej stronie, wyłania się postać przemienionego Akisa w wieńcu z trzciny. [Zob. J. Talbierska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 3, s. 10‒11.]