Arcydzieła japońskiego rzemiosła artystycznego z Tōhoku prezentowane są w Muzeum Łazienki Królewskie od 2 do 24 marca 2019 r. Zobaczymy ceramikę, tekstylia, naczynia z laki oraz wyroby z metalu, drewna i bambusa - ich różnorodność odzwierciedla niezwykły klimat kulturowy regionu zniszczonego osiem lat temu przez wielkie trzęsienie ziemi i tsunami.

Wystawę "Tōhoku. Japońskie rzemiosło artystyczne" oglądać można w Podchorążówce we wtorek i w środę w godz. 9.00-16.00, w czwartek w godz. 10.00-20.00, od piątku do niedzieli w godz. 9.00-16.00. Wstęp: bilet normalny - 5 zł, ulgowy - 2,50 zł, w czwartki zwiedzanie jest bezpłatne. Oprowadzenie po wystawie odbędzie się 23 marca 2019 r. o godz. 12.00 (CZYTAJ WIĘCEJ).

Ekspozycja zorganizowana została we współpracy z Ambasadą Japonii w Polsce i Japan Foundation z okazji 100-lecia nawiązania polsko-japońskich stosunków dyplomatycznych. Upamiętnienia wydarzenia z 11 marca 2011 r.  Wschodnie wybrzeże rejonu Tōhoku, znanego z pięknych gór i morskich krajobrazów, a także z bogatej lokalnej kultury i historii, zostało wówczas spustoszone przez kataklizm o niespotykanej dotąd sile. Mieszkańcy terenów dotkniętych katastrofą ponieśli wielkie straty, również w rękodzielnictwie i wytwórstwie.

Wystawa przybliża niezwykłą spuściznę artystyczną regionu Tōhoku. Poznamy tradycyjne techniki rzemieślnicze i piękne funkcjonalne przedmioty codziennego użytku, które pozwolą nam docenić japońską wrażliwość estetyczną oraz mądrość ludową i umiejętności manualne wywodzące się z życia blisko natury.

Prezentowane prace obejmują ceramikę, tekstylia, naczynia z laki oraz wyroby z metalu, drewna i bambusa. Na wystawie - oprócz tradycyjnego rękodzieła - eksponowane są również prace artystów zainspirowanych pięknem ludowego rzemiosła, odzwierciedlające klimat kulturowy i ducha Tōhoku.

Tōhoku i artyści ruchu mingei

Na początku XX wieku Sōetsu Yanagi, założyciel ruchu mingei, podczas podróży po Tōhoku zafascynował się pięknem lokalnego rękodzieła. Zaczął zbierać przybory i narzędzia znalezione w trakcie swoich wizyt w różnych miejscach regionu. Inni wpływowi członkowie ruchu, tacy jak garncarze Kanjirō Kawai i Shōji Hamada, projektant tkanin Keisuke Serizawa i czołowy drzeworytnik Shikō Munakata, również byli pod wrażeniem rzemiosła z Tohoku.

Artyści oferowali pomoc miejscowym rzemieślnikom nie tylko poprzez zachowanie ich tradycyjnych projektów, lecz także poprzez tworzenie nowych, które dodawały lokalnym dziełom nowoczesności. Działania te tchnęły nowe życie w rzemiosło regionu Tōhoku, ale jak na ironię osłabiły ważny aspekt "nieznanego rzemieślnika" i przyniosły sławę artystom oraz miejscom, w których rękodzieła powstawały. Niemniej, dzięki przywódcom ruchu mingei, piękne rękodzieło regionu Tōhoku udało się zachować, choć zmiany struktury gospodarczej i odpływ mieszkańców do dużych miast przyczyniły się stopniowego zanikania umiejętności z początku XX wieku. Spośród wielkiego bogactwa rzemiosła, które kiedyś rozwijało się w regionie Tōhoku, wystawa prezentuje głównie te dzieła, które są stosunkowo dobrze zachowane oraz techniki stosowane do dzisiaj.

Techniki regionu Tōhoku

Wyplatanie koszy
W zimie mieszkańcy zaśnieżonych obszarów Tōhoku zajmują się wytwarzaniem różnego rodzaju koszy z bambusa, winorośli i akebii. Przedmiotów tych używa się powszechnie w życiu codziennym, są one nie tylko praktyczne, posiadają również duże walory artystyczne.

Ceramika
Przemysł garncarski w Japonii jest bardzo różnorodny, a każdy region może się pochwalić własnymi wyrobami. Chociaż, w porównaniu z resztą kraju, w regionie Tōhoku niewiele jest miejsc produkujących ceramikę, to również tutaj odnaleźć można piękne naczynia. Na wystawie prezentowane są: ceramika Aizu-Hongo (z Aizu-Hongō-chō, Ōnuma-gun, prefektura Fukushima), ceramika Naraoka (z Nangai-mura, Senboku-gun, prefektura Akita) oraz ceramika Tsutsumi (z Sendai, prefektura Miyagi); począwszy od naczyń z okresu Edo (1603-1868) aż do dzieł współczesnych.

Haft
Kogin to rodzaj haftu z regionu miasta Tsugaru w prefekturze Aomori. Pierwotnie lokalna nazwa odzieży roboczej - kogin odnosiła się do włókna konopnego, farbowanego na kolor indygo, wzmocnionego białymi ściegami bawełnianymi. W okresie Edo wydano edykty, na podstawie których chłopi i rolnicy nosić mogli kimona jedynie z włókna konopnego, nie z bawełny. Jednakże nie sprawdzały się one podczas ciężkich zim w Tōhoku. Dlatego, gdy nici bawełny stały się dostępne, rolnicy zaczęli wzmacniać włókno konopne grubym ściegiem, chroniąc się w ten sposób przed zimnem. Szyciem kimon zajmowały się głównie kobiety, rywalizujące ze sobą o to, która stworzy najpiękniejszy wzór. Istnieje kilka stylów kogin w regionie miasta Tsugaru. Są to: Nishi-kogin (zachodni kogin), Higashi-kogin (wschodni kogin) i Mishima-kogin.

Tkactwo
Region Tōhoku ma swoją wyjątkową kulturę tworzenia materiału, mimo iż w porównaniu z czołowymi przedstawicielami przemysłu tekstylnego, takimi jak Kioto, liczba technik farbowania i tkania jest ograniczona. Charakterystyczne pozostają tam Akita Hachijō (barwiony jedwab) i technika barwienia ręcznego tsutsu-gaki z prefektury Fukushima.

Wyroby z kory i giętego drewna
Przedmioty wykonane z giętego drewna słyną z pięknego, prostego układu włókien i naturalnego aromatu cedru z Akity. Miejscowość Kakunodate w prefekturze Akita znana jest z rękodzieła wykonanego w stylu kaba-zaiku: kora wiśni górskiej nakładana jest na drewniane podłoże nazywane mokutai.

Odlewnictwo
Region Tōhoku znany jest z odlewu metali. Styl arare-gama, w którym wykonuje się żeliwne czajniki, zawdzięcza swoją nazwę równomiernie rozmieszczonym wypukłościom, układającym się we wzór przypominający arare, czyli kule gradowe. Czajnik żeliwny habiro, z charakterystycznym rondem przy dnie, wytwarzany jest w Dō-machi w prefekturze Yamagata. Oba przedmioty cenione są za wyraziste kształty.

Malarstwo
Lalki kokeshi, latawce, lalki obrzędowe i zdobione świece (e-rōsoku) to unikatowe dzieła z regionu Tōhoku. Nie tylko ich kształty, ale również dekoracyjne malunki symbolizują pomyślność i wyrażają modlitwy o bezpieczeństwo, szczęście i dobrobyt.

Laka
Laka Jōbōji, którą zobaczyć można na wystawie, wykonana została w Jōbōji w regionie Tōhoku, miejscu słynącym z produkcji "surowej laki". W okolicy nadal stosuje się tradycyjną metodę pozyskiwania żywicy urushi-kaki, polegającą na takim nacinaniu drzewa sumaka lakowego, aby uchronić je przed uszkodzeniem.

Wystawie "Tōhoku. japońskie rzemiosło artystyczne" towarzyszy otwarta pracownia "Japońskie inspiracje" w Starej Kordegardzie, do której zapraszamy dzieci w wieku 4-12 lat i opiekunów.

JAPONISTA DR JAKUB KARPOLUK O WYSTAWIE JAPOŃSKIEGO RZEMIOSŁA W RDC