Arkas i Kallisto
- inne tytuły
- Arcas prêt a tuer sa mère Calisto, que Junon jalouse avait changée en ourse
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,7 x 16,9 [płyta: 21,4 x 14,0] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: C. Monnet inv.; po prawej: Née Sculp.; pośrodku: Arcas prêt à tuer sa Mère Calisto, que Junon | jalouse avait changée en Ourse.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 274
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre II, Fable VI. Pl. 29). Nieszczęsna Kallisto została odtrącona przez Artemidę za złamanie ślubów czystości. Prześladowała ja także Hera, małżonka boskiego kochanka. Z romansu Zeusa i Kallisto urodził się Arkas, którego Zeus ukrył przed gniewem zazdrosnej Hery w Arkadii. Zazdrosna małżonka jednak przemieniła nimfę w niedźwiedzicę: „Tego ci tylko brakło, nałożnico podła, Ażeby przez twój połóg świat ujrzał dowodnie Poniżenie Junony i Jowisza zbrodnie? Lecz nie ujdziesz bezkarnie, zniszczę te powaby, Dla których władca niebios był za nadto słaby! To rzekłszy, nieszczęśliwą porywa za włosy I tarza ją po ziemi; ta wznosi w niebiosy Ręce, co czarną sierścią sromotnie porosły, A w końcach palców ostre pazury się wzniosły.” (Owidiusz,1995a, II,478‒486).
Arkas wyrósł na pięknego młodzieńca. Pewnego dnia podczas polowania nieomal nie zabił swojej matki. Zmieniona w niedźwiedzicę Kallisto, stęskniona za synem zbliżyła się do niego, a nieświadomy, iż jest to jego matka młodzieniec, mierzył do niej z łuku. Nieszczęściu zapobiegł Zeus, wyobrażony w scenie u góry na obłoku wraz z orłem. Władca Olimpu nie mogół patrzeć na męczarnie przemienionej Kallisto przeniósł ją na sklepienie niebieskie jako gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursa Major), zaś jej syna, po jego śmierci jako gwiazdozbiór Małej Niedźwiedzicy (Ursa Minor). [Zob. J. Talbierska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 32, s. 86.]
