Tereus i Filomela
- inne tytuły
- Terée après avoir violé, et coupé la langue a Philomele sa belle sœur, l’enferme dans un vieux Chatteau
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,5 x 16,6 [płyta: 18,8 x 12,8; kompozycja: 15,1 x 10,1] cm
- lokalizacja
- Magazyn
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: Ch. Eisen del.; po prawej: Binnet Sculp.; pośrodku: Terée après avoir violé, et coupé la langue | a Philomele sa belle sœur, l’enferme dans | un vieux Chatteau; odbitka wklejona w XVIII w., papierowy montaż, otoczona akwarelową, jasnozieloną obwódką, czarnymi tuszowymi liniami i naklejonym paskiem złota; w prawym górnym rogu piórem w tonie brązowym: LXX
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 243
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771), do której to edycji Binet wykonał 10 ilustracji. W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre VI, Fable V. Pl. 70).
Historii Tereusa, Prokne i Filomeli zostały poświęcone trzy ilustracje, każdą wykonał inny rytownik (Binet, Bacquoy i De Longueil) według dwóch kompozycji Eisena i jednej Moreau (ŁKr 248, 299).
Filomela i Prokne były córkami króla Aten Pandiona I. Prokne, poślubiona Tereusowi, królowi Daulis w Fokidzie, uprosiła męża, aby ten popłynął po jej młodszą siostrę Filomelę, aby sprowadzić ją do pałacu, gdyż bardzo za nią tęskniła. Podczas gościny u Pandiona, Teresus został oczarowany jej urodą: „Wtem weszła na pokoje Filomela młoda, Wspaniały był jej ubiór, wspaniała uroda […] Tereus tak zapłonął, widząc Filomelę, Jak gdy kto liść lub słomę na ogień naściele” (Owidiusz 1995a, VI, 457‒462). Podczas podróży zapałał wielką żądzą do dziewczyny „nieustannie na siostrę zwraca wzrok lubieżny”. Natychmiast po przybiciu na brzeg „w ciemną wiedzie pieczarę wśród kniejów leżącą […] samą dziewicę gwałci; próżno nieszczęśliwa Ojca, siostrę i częściej bogów w pomoc wzywa” (Owidiusz 1995a, VI, 527‒532).
Jego okrucieństwo nie skończyło się na tym czynie, zamknął Filomelę w starym zamczysku i uciął jej język, aby o zdradzie nie dowiedziała się Prokne. Scena ta była najczęściej przedstawiana z epizodów tej historii, zawsze w podobnej konwencji. Dziewczyna w poszarpanym odzieniu, leżąca na łożu i Tereus z mieczem ucinający jej język.
[Zob. J. Talbierska, w: „Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka”, kat. wyst., Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 72, s. 196.]
