Posejdon uciszający morskie fale
- inne tytuły
- Neptune calme les flots et ordonne à Triton de sonner de sa conque
- datowanie
- 1767-1767
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,9 x 16,8 [płyta: 21,9 x 14,4; kompozycja: 13,1 x 8,7] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: C. Monnetinv.; po prawej: Née Sculp.; pośrodku: Neptune calme les Flots, et ordonne | à Triton de tonner de sa Conque.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- pochodzenie
- Paryż
- identyfikator
- ŁKr 264
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre I, Fable X. Pl. 15). Gdy dokonała się zagłada ludzkości, a przy życiu pozostało tylko dwoje ludzi, Deukalion i Pyrra, Zeus rozpędził chmury i mgły, a Posejdon opanował bezładne wody. Bóg morza wezwał trytona, który na rozkaz pana zadął w róg, dając wodom znak do odwrotu.
Rycina ukazuje dwa bóstwa wiatrów, które rozpędzają deszczowe chmury, przedstawione u góry, po lewej stronie kompozycji. W centralnej partii widzimy Posejdona z insygniami władzy, koroną i trójzębem oraz dwa trytony, z których jeden dmie w potężny róg. Postać boga mórz była częstym tematem sztuk plastycznych. Podstawowym atrybutem Posejdona był trójząb. Często ukazywano go w wozie zaprzężonym w mityczne zwierzęta – konie z wężowymi ogonami. Towarzyszyły mu również morskie stworzenia: ryby, delfiny, trytony, syreny, nereidy i inne bóstwa. Przedstawienie boga, samodzielne lub w otoczeniu wymienionych stworzeń,było jednym z ulubionych motywów renesansowych i barokowych fontann. W prezentowanej scenie bóg został ukazny w nieco innej konwencji. Przemierza on wody na ogromnej muszli, która jest częścią, czy też substytutem jego wodnego rydwanu. Sposób przedstawienia postaci przywołuje na myśl wizerunki zmartwychwstałego Chrystusa. Jego silna muskulatura ciała, ułożenie szaty, trójząb w ręku i światło, które wydobywa się z wnętrza muszli, upodabniają greckiego boga mórz do postaci triumfalnego Zbawiciela chrześcijańskiego wychodzącego z grobu. Gest ręki, którym wydaje polecenie wodom i ich mieszkańcom przypomina z kolei ułożenie dłoni Zeusa w scenie gromadzenia bogów. [Zob. M. Laszczkowski [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 19, s. 54.]