Demeter przemieniająca Lynkusa w rysia
- inne tytuły
- Cérès Métamorphose en Lynx, qui étoit prèt à faire mourir Triptoleme
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,9 x 16,8 [płyta: 22,3 x 14,8; kompozycja: 13,0 x 8,7] cm
- lokalizacja
- Magazyn
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: C. Monnet inv.; po prawej: D. Née Sculp.; pośrodku: Cérès Métamorphose en Lynx, qui | étoit prèt à faire mourir Triptoleme; w prawym górnym rogu piórem w tonie brązowym: 65
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 295
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre V, Fable VIII. Pl. 65).
Demeter była utożsamiona z rzymską boginią urodzaju i wegetacji, Ceres (także Cerera). Zrozpaczona po porwaniu Persefony przez Hadesa, przemierzała świat w poszukiwaniu córki. Pomocy udzielił jej Triptolemos, syn króla Keleosa władającego krainą Eleuzis. Opowiedział jej o porwaniu, o którym słyszał od braci, Eubuleosa i Eumolopsa. Demeter, wdzięczna Triptolemosowi obdarowała go swym wozem, zaprzęgniętym w smoki i nauczyła uprawiać ziemię. Od tej chwili młodzian wędrował w rydwanie krzewiąc wśród ludzi rolnictwo. Trafił do Scytii, gdzie panował król Lynkus. Ów „barbarzyniec” zapragnął dla siebie zagarnąć zasługi Triptolemosa i sobie przypisać wynalazek uprawy roli. Postanowił zabić młodzieńca we śnie. W nocy zakradł się do jego łóżka i zamierzał ugodzić go nożem. Niecny zamiar Lynkusa udaremniła jednak Demeter, karząc go przemianą w rysia.
Na rycinie przedstawiona została chwila, w której Lynkus podniósł sztylet nad śpiącym Triptolemosem. U góry pojawiła się Demeter i powstrzymała rękę niedoszłego zabójcy przed zadaniem ciosu. Bogini została ukazana ze snopkiem zboża, co w oczywisty sposób wiąże się z dziedzinami, których była bóstwem opiekuńczym. Sama przemiana Lynkusa w rysia nie została pokazana.
[Zob. M. Laszczkowski, w: „Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka”, kat. wyst., Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 66, s. 180.]
