Marcello Bacciarelli (1731-1818)

Marcello Bacciarelli urodził się 16 lutego 1731 r. w Rzymie. Był jednym z włoskich przedstawicieli malarstwa baroku.

W latach 1750-1754 pracował dla Augusta III w Dreźnie i w Warszawie, a w latach 1764-1766 dla dworu cesarskiego w Wiedniu. Zasłynął jednak dopiero na dworze króla Stanisława Augusta, na którym od 1766 r. zajmował się sprawami związanymi ze sztuką. Jako nadworny malarz i zaufany doradca władcy w kwestiach artystycznych, odpowiadał za wystrój wnętrz królewskich rezydencji: Łazienek Królewskich, Zamku Królewskiego i Zamku Ujazdowskiego. Zaopatrywał również galerie Stanisława Augusta w cenne dzieła oraz kierował Malarnią Królewską, czyli szkołą artystyczną, której był założycielem (jej uczniami byli m.in. Kazimierz Wojniakowski i Zygmunt Vogel).

Prawie wszystkie dzieła Marcello Bacciarellego, jednej z najważniejszych postaci w historii malarstwa w Polsce, powstały w naszym kraju i znajdują się tutaj do dzisiaj.

Włoski artysta uwiecznił - na zlecenie Stanisława Augusta - wiele scen z historii Polski. Jednak większość jego najcenniejszych obrazów stanowią portrety króla i magnaterii, gdyż to właśnie malarstwo portretowe interesowało go najbardziej i był w tym mistrzem. Wykonał ponad 30 portretów Stanisława Augusta. Oprócz tego namalował członków najbliższej rodziny królewskiej i polskiej arystokracji: m.in. marszałka w. kor. Stanisława Lubomirskiego, biskupa Kajetana Sołtyka oraz dam związanych z dworem: Anny Teofilii Potockiej, Heleny Radziwiłłowej, Katarzyny Gattai Tomatis i Anny Doroty Biron W sumie powstało ok. 200 dzieł.

Portrety Marcello Bacciarellego cechuje elegancja oraz nawiązanie do grecko-rzymskich wzorów antycznych z rokokową tonacją barw i miękkim światłocieniem. Artysta chętnie korzystał z tzw. iluzjonizmu - techniki, która dążyła do wywoływania w dziełach plastycznych złudzenia rzeczywistości.

Dziełami Marcello Bacciarellego były nie tylko portrety, ale też plafony w salach Zamku Królewskiego w Warszawie, zniszczone w czasie w II wojny światowej, a potem zrekonstruowane na podstawie szkiców malarza oraz dawny plafon w Sali Salomona w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich, który uległ zniszczeniu w pożarze w 1944 r. Początkowo planowano zrekonstruować zniszczone malowidło, ale ostatecznie pomysł zarzucono.

Dziś Sala Salomona, za sprawą eksponowanych w niej obrazów, na powrót zmieniła się w galerię jednego mistrza - Marcello Bacciarellego. W płycinach po dwóch obrazach włoskiego artysty znalazły się cztery tonda ukazujące królewskie cnoty: odwagę (alegoria ta jest portretem Stanisława Augusta), sprawiedliwość, roztropność i łaskawość. Oprócz tego są tu również portrety pędzla mistrza, w tym m.in. Anny Teofili z Sapiechów Potockiej, Magdaleny Agnieszki z Lubomirskich Sapieżyny oraz Katrzyny Gattai Tomatis.

Włoski mistrz miał także wpływ na królewskie kolekcje. W 1787 r. odbył dłuższą podróż do Włoch, skąd przywiózł zakupione dla Stanisława Augusta cenne dzieła sztuki, które - wraz z całym szeregiem innych zbiorów - utworzyły królewskie galerie.

Marcello Bacciarelli zmarł w Warszawie w 1818 r. Został pochowany na cmentarzu ujazdowskim przy kościele parafialnym św. Anny i św. Małgorzaty. Po rozebraniu świątyni i zamknięciu cmentarza w 1822 r., jego szczątki przeniesione zostały do podziemi katedry św. Jana.