Przemiana Nyktimene w sowę
- inne tytuły
- Nyctimene métamorphosée en Hibou, pour punition de sa flamme criminelle avec son Pere Nyctee
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,8 x 16,9 [płyta: 22,0 x 14,4; kompozycja: 13,2 x 8,7] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: J.M. Moreau del.; po prawej: Simonet Sculp.; pośrodku: Nyctimène métamorphosée en Hibou, pour | punition de sa flamme criminelle avec son | Père Nyctée.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 275
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre II, Fable VIII. Pl. 31). Nyktimene uznawana za najpiękniejszą z dziewcząt, była córką króla Lesbos, Epopeusa, z którym nieświadomie popełniła kazirodztwo. Gdy dowiedziała się o swoim przewinieniu, zhańbiona i zawstydzona uciekła do lasu, by schować się przed światłem dziennym i ludźmi. Od momentu kiedy została z litości zamieniona w sowę przez Atenę-Minerwę, ukrywała swój wstyd w mrokach lasu, śpiąc za dnia, a ukazując się tylko w nocy. Rycina Simoneta przedstawia moment ucieczki Nyktimene z łoża ojca, który właśnie wyciągnął miecz z pochwy, grożąc córce śmiercią jeśli nie wypełni jego woli.
Scena rozgrywa się niewątpliwie w jednym z pałacowych wnętrz, ozdobionym kolumnami, płaskorzeźbionym fryzem i girlandami, wyposażonym w stół z lwimi łapami i łoże z baldachimem. Zgodnie z interpretacją artysty księżniczka została przemieniona w sowę jeszcze w pałacu, dzięki czemu uszła z życiem i mogła schronić się w lesie. Podobny schemat kompozycyjny reprezentuje akwaforta Sébastiena Leclerca, będąca ilustracją do francuskiego wydania Metamorfoz z 1676 roku. Wygląd, mimika twarzy, poza i gestykulacja Nykteusa są zbliżone do układu widocznego na prezentowanej rycinie, podobnie została też ukazana przemiana jego córki, której ramiona i twarz są już pokryte piórami. Mimo że historia Nyktimene występowała w ilustrowanych edycjach Metamorfoz, nie była szerzej znana i ukazywana w innych dziedzinach sztuk plastycznych. [Zob. M. Laszczkowski [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 34, s. 92.]
