Mars i Wenus (Ares i Afrodyta)
- inne tytuły
- Mars et Vénus, dont Apollon découvre le comerce et en instruit Vulcain
- datowanie
- 1767
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,9 x 16,9 [płyta: 21,8 x 14,5; kompozycja: 13,0 x 8,6] cm
- sygnatury, napisy
- po prawej, u dołu, w obrębie kompozycji: N. Le Mire Sculp. 1767; u dołu, pod kompozycją, po lewej: F. Boucher inv.; po prawej: N.le Mire Sc.; pośrodku: Mars et Vénus, dont Apollon découvre le | comerce et en instruit Vulcain.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 286
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre IV, Fable III. Pl. 50). Pośród licznych historii o miłościach bogów jedną z chętniej przytaczanych i ilustrowanych była opowieść o romansie Aresa-Marsa i Afrodyty, znanej w rzymskiej mitologii jako Wenus. Piękna i zarazem niezbyt stała w uczuciach bogini miłości, zrodzona z piany morskiej, była żoną nieurodziwego Hefajstosa, syna Zeusa i Hery, boga ognia, kowali i złotników, utożsamianego z rzymskim Wulkanem. Afrodyta pokochała jego boskiego brata, pełnego temperamentu, nieokrzesanego boga wojny Aresa, utożsamianego z rzymskim Marsem. Jednak spotkanie kochanków odkrył wszystkowidzący bóg słońca, piękna i prawdy Apollon. „On cały świat przegląda okiem przenikliwem. Zbrodnią i miejsce zbrodni, tą zdrada zgorszony, Wyjawił przed jéj mężem a synem Junony.” (Owidiusz 1825–1826, IV, 175‒178, t. I, 1825, s. 241). Hefajstos dowiedziawszy się o zdradzie, zaplanował zemstę. Jako znakomity kowal, przygotował miedzianą sieć wykutą z cieniutkich łańcuszków tak, by była prawie niewidoczna, a jednocześnie niezmiernie mocna. Rozmieścił ją nad łożem, w którym, jak wiedział od Apollina, spotykali się kochankowie. Gdy Mars i Afrodyta wpadli w pułapkę zdradzany małżonek przyprowadził wszystkich bogów Olimpu, aby upokorzyć wiarołomnych kochanków, wystawiając ich na publiczne pośmiewisko. Ostatecznie Zeus uwolnił parę, Afrodyta uciekła na Cypr, zaś Ares do Tracji. Z tego związku narodzili się Eros, Anteros, Dejmos, Fobos i Harmonia.
Mit cieszył się ogromną popularnością wśród artystów. Nie bez znaczenia był fakt, że oprócz Owidiusza, historię tę opisał także Homer w ósmej pieśni Iliady. Jednak twórcy ilustracji zrezygnowali z wykorzystania najczęściej przedstawianego epizodu, którym było zaskoczenie kochanków przez Hefajstosa i przedstawili wcześniejsze spotkanie Marsa i Afrodyty. Wybór był niewątpliwie podyktowany konwencją stylistyczną. Boucher stworzył kompozycję z typową dla siebie elegancją, lecz całkowicie pozbawioną akcji i dramatyzmu. Kochankowie umieszczeni zostali w niedookreślonej przestrzeni, spowici obłokami. Bóg wojny spoczywa w ramionach Wenus, czule wpatrzony w oczy kochanki. Wokół pary rozmieszczone zostały ich atrybuty, identyfikujące przedstawione postacie: tarcza, miecz i hełm Aresa-Marsa oraz róże i gołębie zwykle towarzyszące Afrodycie-Wenus. [Zob. M. Biłozór-Salwa [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 50, s. 134.]