Wiek Brązu i Wiek Żelaza

Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767-1771). W edycji książkowej ilustracja była umieszczona w tomie I (Livre I, Fable IV. Pl. 10). Wiek Brązu i Żelaza następowały po Wiekach Złotym i Srebrnym, zgodnie z ogólną koncepcją degeneracji ludzkości zaczerpniętą przez filozofię stoicką z dzieł Hezjoda i skłaniającego się ku niej Owidiusza. Na rycinie ukazane zostały sceny walk i morderstw na tle płonącego miasta. Sumarycznie został zilustrowany Wiek Brązu, w którym dominowała wojna, ale bez zbrodni i Wiek Żelaza, kiedy ludzkość pogrążyła się w wojnach i zbrodniach. Nawiązując w dużej mierze do ostatniego etapu historii niż do bohaterskiego Wieku Brązu w jednej kompozycji ukazano panoramiczną scenę walk, grabieży i gwałtów. Zgodnie z tradycją ikonograficzną z teksu opisującego Wiek Żelaza wybrano najbardziej charakterystyczny element, czyli przemoc. W poemacie okres Żelaza był opisywany również jako czas podróży morskich, podziału ziemi jako własności pomiędzy poszczególnych ludzi i poszukiwania bogactw w głębi ziemi, co było związane z narastającą chciwością człowieka. W Wieku Żelaza bogowie opuścili ziemię i pozostawili ludzi bez opieki, co stanowiło dodatkową karę. [Zob. M. Jarzewicz [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 14, s. 40.]