Hermes, Aglauros i Heres
- inne tytuły
- Mercure entre dans l'appartement d’Hersé, malgré sa sœur Aglaure
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,8 x 16,8 [płyta: 22,1 x 14,4; kompozycja: 13,1 x 8,9] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: H. Gravelot del ; po prawej: Simonet Sculp.; pośrodku: Mercure entre dans l'appartement d'Hersé, | malgré sa soeur Aglaure.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 277
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre II, Fable XIV. Pl. 37). Herse była córką mitycznego króla Aten, Kekropsa i jego żony Aglauros, a także siostrą Aglauros i Pandrosos. Istnieje wiele wersji mitu związanego z siostrami. Aglauros uchodziła za kochankę Aresa, z którym miała córkę Alkippe. Ale przede wszystkim występuje w micie o Erichtionosie. Atena ukryła w koszyku dziecko zrodzone z nasienia Hefajstosa, zrzuconego na Ziemię-Gaię. Bogini oddała go na wychowanie trzem siostrom, zabraniając kiedykolwiek zaglądać do koszyka. Lecz dwie z sióstr, Aglauros inicjatorka złamania rozkazu i Herse nie usłuchały, podniosły wieko i ujrzały, że „był w koszu potwór, pól smok, a pól dziecko” (Owidiusz 1995a, II, 777‒778).
Owidiusz opisał historię w kilku miejscach, najwięcej uwagi poświęcił Aglauros, zazdrosnej o miłość Hermesa do jej siostry, Herse. Początkowo, na prośbę boga, Aglauros miała pomóc kochankom w romansie, zaskarbiwszy tym sobie wdzięczność Hermesa. Jednak Atena, widziała chciwość dziewczyny okazywaną w zamian za różne przysługi, postanowiła się zemścić. Tym bardziej, że Aglauros już wcześniej się naraziła, gdy otworzyła koszyk z Erichtionosem. Atena udała się do jaskini Zazdrości, nakazała jędzy „w Aglaurę twą truciznę przelej, tak potrzeba”. Dręczona jadem zawiści dziewczyna zaczęła przeszkadzać bogu w zalotach i została przez niego zamieniona w kamień. Rycina przedstawia scenę opisaną u Owidiusza. W komnacie w łożu, leży Herse i czeka na boskiego kochanka, Hermes usiłuje przekroczyć próg, na którym siedzi Aglauros „chcąc wejścia wzbronić, gdy nią zawiść włada, Aglaura przed Merkurym w samym progu siada. Próżno jej czynił prośby żądzą podniecane. Gdy nie odejdziesz – rzekła – i ja stąd nie wstanę. Nie wstawaj, niech się zaraz spełnia słowa twoje! Rzekł bożek, trącił różdżką, otworzył podwoje” (Owidiusz 1995a, II, 827‒831). Zamieniona w kamień dziewczyna została podwójnie ukarana. [Zob. J. Talbierska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 37, s. 100.]
